Geschiedenis van Schouwen-Duiveland

De eeuwenlange geschiedenis van Schouwen-Duiveland is er een van hoogte- en dieptepunten, van bloei en verval, van strijd en vrede én van de voortdurende strijd van zijn inwoners tegen het water. Het landschap, de steden en dorpen, de talrijke monumenten en de vele archieven; dit alles vertelt de geschiedenis van Schouwen-Duiveland. Een groot deel van de geschreven geschiedenis is te vinden in het gemeentearchief, dat meer dan 750 archieven (van overheden, instellingen, verenigingen en particulieren) en verzamelingen beheert met een totale lengte van meer dan 3,5 kilometer aan historisch materiaal.

STRIJD TEGEN WATER

De strijd tegen het water is de rode draad in de geschiedenis van Schouwen-Duiveland. Inpolderingen, stormvloeden en dijkdoorbraken wisselden elkaar af.

De meeste nederzettingen dateren uit de 12de en 13de eeuw. De vier eilanden: Schouwen, Duiveland, Dreischor en Bommenede kregen in die periode ringdijken. Veel land ging verloren aan de zuidzijde van Schouwen. Maar daartegenover stond het voordeel van de afdamming van het noordelijk deel van de Gouwe, het water tussen Schouwen en Dreischor (1374). In 1610 volgde een dam tussen Schouwen en Duiveland. Het eiland Bommenede, ook vastgeklonken aan de overige eilanden, ging echter verloren. In een latere periode werd het gedeeltelijk herdijkt.

WELVAART

In de middeleeuwen groeide Zierikzee uit tot een van de belangrijkste steden van Holland en Zeeland. Koopvaardij, visserij, lakennijverheid en zoutindustrie waren de pijlers van de welvaart. In het eerste kwart van de 13de eeuw kreeg Zierikzee stadsrechten, die in 1248 opnieuw werden bevestigd. Veel jonger is Brouwershaven, dat vanaf 1440 als stad wordt vermeld. Brouwershaven had geen zitting in de Staten van Zeeland en was daarom een smalstad. Beide steden deden hun invloed gelden. Zierikzee had veel macht doordat haar inwoners grote zakelijke belangen hadden op het eiland. Van oudsher fungeerde de stad als centrum voor tal van regionale activiteiten. Vanaf de 18de eeuw nam de invloed van beide steden af. Meer en meer werd Schouwen-Duiveland een eiland waar de landbouw de boventoon voerde.

SCHAALVERGROTING

Op bestuurlijk terrein voltrok zich in de 19e en 20e eeuw een schaalvergroting. Naast de twee steden waren er de heerlijkheden, met daarin talrijke dorpen. Kleine heerlijkheden werden samengevoegd, andere verdwenen door overstromingen. In 1811 telde het eiland nog 26 gemeenten, die niet allemaal groot genoeg waren om zelfstandig voort te bestaan. In 1900 waren er nog achttien gemeenten. Bij de gemeentelijke herindeling van 1961 bleven er nog zes over: Zierikzee, Brouwershaven, Bruinisse, Duiveland, Middenschouwen en Westerschouwen. Deze zes zijn per 1 januari 1997 samengevoegd tot de gemeente Schouwen-Duiveland.

VASTE VERBINDINGEN

Die bestuurlijke schaalvergrotingen waren vaak een reactie op maatschappelijke veranderingen. De Watersnoodramp van 1953 trok met 531 slachtoffers diepe sporen in de samenleving van Schouwen-Duiveland. Herstel volgde, maar dat niet alleen. Het leven op Schouwen-Duiveland veranderde, mede dankzij de uitvoering van de Deltawerken. In 1965 kreeg Schouwen-Duiveland vaste verbindingen; de Grevelingendam en de Zeelandbrug. In 1972 volgde de Brouwersdam en in 1986 de Oosterscheldekering. De ontsluiting van het eiland betekende een grote stimulans voor de recreatie. Schouwen-Duiveland is vooral bekend om zijn brede zandstranden, zijn riante jachthavens en zijn monumentenrijkdom, waarmee de gemeente in de top tien van Nederlandse monumentensteden voorkomt.

SCHOUWEN-DUIVELAND VAN NU

Het Schouwen-Duiveland van nu is een gemeente met een aantrekkelijk leefklimaat. Het is een streek met veel natuur én cultuurhistorie; een gebied ook dat een grote aantrekkingskracht uitoefent op recreanten uit binnen- en buitenland.

Schouwen-Duiveland heeft veel te bieden. Het is geen eenvoudige taak, maar wel een enorme uitdaging om het vele goede te behouden, op verantwoorde wijze te beheren én om nieuwe mogelijkheden te benutten.