Precies onder de Terborgseweg, net vóór de kruising met de Raadhuisstraat/ IJsselkade, is een kazemat gevonden: een soort bunker met schietgaten. De naam kazemat is afgeleid van ´Casa Armata´ (gewapend huis). Om uit te leggen waarvoor deze kazemat diende, nemen we u een stukje mee terug in de tijd.
Geschiedenis
Doetinchem is een plaats met een rijke geschiedenis en bestaat al meer dan 1000 jaar. Het was een regionaal belangrijke handelsplaats. Daarom werd de stad waarschijnlijk ergens in de 12e eeuw voorzien van een aarden omwalling. Nadat Doetinchem in 1236 stadsrechten kreeg, werd de stad voorzien van een echte stadsmuur met vier stenen poorten: de Hamburgerpoort, ook wel Homburgerpoort geheten, de Waterpoort, de Gruitpoort (ook wel Grutpoort) en de Heezenpoort. Voor de muur lag een dubbel grachtensysteem met een aarden tussenwal. Uiteindelijk zouden er ook voorpoorten komen. De resten die nu blootliggen bij de Terborgseweg vormen een deel van het voorpoortcomplex van de Hamburgerpoort. De eigenlijke voorpoort is echter niet opgegraven. Het onlangs opgegraven stuk van de kazemat stamt waarschijnlijk van kort na 1533.
Kazemat
Het meest in het oog springend tijdens de opgraving was de muur van de kazemat. Deze lag in de buitenste gracht. Aan de oostzijde was deze voorzien van een drietal schietgaten. Aan de westzijde had de kazemat echter een blinde muur. De kazemat was oorspronkelijk overdekt. Er overheen liep de Terborgseweg, al eeuwenlang - en ook nu nog - één van de belangrijkste toegangswegen naar het centrum van Doetinchem.
Militaire functie
Vanuit de schietgaten in de kazemat kon de buitengracht bestreken worden. Reden voor het ontbreken van de schietgaten aan de westelijke zijde heeft te maken met het fluctuerende peil van de Oude IJssel. Bij te hoog water zou de kazemat vollopen. Daarom werd de rivierzijde hoogstwaarschijnlijk gedekt door de toren die in 1998 is opgegraven.
De brug achter de poort lag niet in een rechte lijn met de kazemat en de Terborgseweg. Wanneer dit wel het geval zou zijn dan zou een eventuele vijand dwars door beide poorten heen kunnen schieten. Een dergelijk bajonetsysteem, goed zichtbaar op een kaart van de stad uit de vestingatlas van Berlaymont uit 1574, laat zien hoe dat er bij de Homburgerpoort uit heeft gezien.
Tijdens de Tachtigjarige oorlog verliest de stad zijn rol als vestingstad. Al in 1627 of 1628 wordt een begin gemaakt met de ontmanteling van de versterkingen. In de 19e eeuw verdwijnen de meeste overblijfselen, waaronder ook de kazemat met de aangrenzende borstweringen, uit het zicht.
Ook de grote voorpoort verdwijnt. Een deel van de resten wordt echter hergebruikt. Zo is er een kleine kolenkelder gevonden die aangelegd is op de blinde westmuur van de kazemat. Deze moet na 1862 zijn aangelegd. Ook een tweede kelder op de hoek van de Terborgseweg stamt uit die tijd. Opvallend is dat men hier oudere stenen heeft gebruikt. Vrijwel zeker zijn deze afkomstig van de net gesloopte resten van de stadsversterkingen.
Economische functie
De kazemat had een dubbele functie. Door de ligging in de buitenste gracht werd namelijk het water ten oosten van de kazemat opgestuwd zodat de gracht altijd water had. Via een doorlaat die zich vermoedelijk ergens ter hoogte van de Gruitpoort bevond, moet het water de binnenste gracht hebben kunnen vullen waarna het water uiteindelijk net ten noorden van de brug weer kon afvloeien richting de IJssel. Op de plek van de doorlaat stond bovendien een watermolen. Zo hadden de grachten niet alleen een militair nut maar dienden ze ook een economisch doel.
Keermuur
Tijdens de tweede fase van het onderzoek is nog veel meer muurwerk gevonden. Voor het overgrote deel gaat het om resten die voor de Homburger voorpoort hebben gelegen. De eigenlijke voorpoort is niet aangetroffen. Alle aangetroffen resten lagen op de tussenwal tussen de beide grachten waardoor Doetinchem ontsloten werd. De aarden tussenwal was in elk geval in de nabijheid van de gracht voorzien van een forse keermuur. Historisch kaartmateriaal doet vermoeden dat deze langs de hele tussenwal heeft gelopen. De keermuur had als functie om de tussenwal te beschermen tegen erosie door het water van de gracht.