Het lokale bestuurlijke leven was redelijk overzichtelijk, nog maar enkele decennia geleden. Ambtenaren werkten plannen uit, het college van b&w zette er een handtekening onder en legde ze voor aan de gemeenteraad. Inwoners die zich onheus bejegend voelden stapten naar de voorzieningenrechter of, uiteindelijk, naar de Raad van State.

Dat laatste is gebleven, voor de rest is er veel veranderd, sindsdien. Ook in Doetinchem. "Inwonerparticipatie is een containerbegrip, maar het is tegenwoordig ondenkbaar dat je mensen die geconfronteerd worden met besluiten niet in een vroeg stadium bij het maken van plannen betrekt", zeggen de wethouders Ingrid Lambregts en Frans Langeveld.

Een groot project dat op deze manier is uitgevoerd was het Aanvalsplan Binnenstad, vanaf 2015. Op allerlei manieren zijn ondernemers én inwoners uitgenodigd om mee te denken over de invulling. En daar maakten ze volop gebruik van. De gemeenteraad stelde de kaders en stelde jaarlijks een miljoen euro beschikbaar om de stad aantrekkelijker te maken en een duurzame verbinding met de Oude IJssel te maken.

Er zijn ook kleinschaliger voorbeelden, die uit de koker van inwoners komen. Lambregts noemt natuurgebied De Tuut in Wehl, de natuurspeelplaatsen op het Gesco-terrein in Gaanderen en Doetebol in de wijk Schoneveld. "Dan komen mensen naar ons toe en zeggen: we hebben iets moois bedacht. Als het echt niet kan moet je daar duidelijk over zijn, maar in veel gevallen zeggen we tegen elkaar: laten we het samen uit gaan werken."

De gedachte dat alle wijsheid uit het stadhuis komt is hopeloos verouderd, benadrukt Frans Langeveld. "Wat mij altijd weer opvalt is de creativiteit en denkkracht van inwoners. Er komen echt ideeën waarvan wij zeggen: daar hebben we nooit aan gedacht. Maar ze kunnen prima worden uitgevoerd."

Inwonerparticipatie is niet meer weg te denken. Ook niet in moeilijke dossiers. Langeveld: "Soms overkomt ons iets, als gemeente. Bijvoorbeeld toen het Rijk besloot dat er een asielzoekerscentrum in De Kruisberg moest komen. Daar waren omwonenden niet enthousiast over, om het voorzichtig te zeggen. En dat is heel begrijpelijk."

Nadrukkelijk is toen de communicatie met de buurt gezocht. En zijn afspraken gemaakt over bijvoorbeeld: wat te doen bij overlast. "De mensen in de wijk hebben altijd tegen ons gezegd: wij vinden dit een slecht besluit en snappen niet dat jullie er akkoord mee zijn gegaan. Maar we voelen ons wel serieus genomen als gesprekspartners."

De betrokkenheid van inwoners bij hun stad is groot, zegt Ingrid Lambregts. "Neem de nieuwbouw De Kwekerij in Wijnbergen. We zijn bezig met het structuurplan, hoe saai kan het zijn. Maar als je oproept om ideeën in te brengen gaan mensen reageren. Ik vind dat heel inspirerend."

Langeveld heeft de portefeuille duurzaamheid. Er komt, ook in dat opzicht, nogal wat op de gemeente af. Zonneparken, windmolens, ze zijn nodig om de CO2 uitstoot terug te dringen en onze natuur te beschermen. De kaders zijn gesteld, maar wie wil er een windmolen voor zijn neus?

Geen reden om af te zien van inwonerparticipatie, zeggen Lambregts en Langeveld. "Soms brengen we een rotboodschap, maar ook dan is het heel zinvol om met elkaar in gesprek te komen. Om te kijken of er praktische mogelijkheden zijn om het leed te verzachten. Vaak lukt dat ook. Vind je het gek dat mensen in verzet komen? Je komt als overheid in hun achtertuin."

De gang naar de rechter zal blijven, ook na de Omgevingswet die in 2022 wordt ingevoerd en waarin inwonerparticipatie verplicht wordt gesteld. "En dat is prima. Mensen hebben rechten en daar mogen ze gebruik van maken. Dat zullen we ze nooit kwalijk nemen. Hoe goed je ook je best doet, grote projecten eindigen vaak voor de rechter. En dat is helemaal niet erg."

Wat Lambregts en Langeveld betreft gaat het raadplegen en serieus nemen van inwoners integraal onderdeel worden van de bestuurscultuur in Doetinchem. Eigenlijk is dat al het geval. Het proces is wel wederkerig. "Als iemand met een plan voor een wijkfeest binnenkomt, zeggen we: heb je al onderzocht welke vergunningen je nodig hebt? En heb je de buren al gevraagd wat ze ervan vinden? Zo niet: ga dat eerst even doen."

Inwonerparticipatie is iets wezenlijk anders dan iedereen naar de mond praten. "Sommigen zeggen: de participatie is mislukt als ik mijn zin niet krijg. Maar zo is het niet. We vertellen er altijd bij: sluit je aan, dan heb je invloed. Met aan de kant blijven staan bereik je niets. En ook: het laatste woord is aan de gemeenteraad. Die is en blijft het hoogste orgaan."

Voor meer informatie over de Omgevingswet: www.omgevingswetdoetinchem.nl