Datum: 9 februari 2019
Van: Adviesraad Natuur en Milieu
Aan: College van BenW gemeente Deventer, Carlo Verhaar, c.c. Nicoliene de Vries

Advies

De Adviesraad Natuur en Milieu is gevraagd te adviseren over (het concept van) de Uitgangspunten voor Zonneparken in de gemeente Deventer. Daar gaan we graag op in. Hieronder vindt u ons advies.

Grote urgentie

Allereerst willen we opnieuw benadrukken dat het klimaatbeleid en de daarmee verbonden energietransitie een grote urgentie hebben. Zowel mondiaal, nationaal als in de gemeente Deventer zijn daarom afspraken gemaakt en voornemens geformuleerd om een energievoorziening zonder CO2-uitstoot te realiseren. De gemeente Deventer hanteert nog steeds de ambitie om energieneutraal te zijn in 2030, zowel in het coalitieakkoord als in de concept Omgevingsvisie. Alle mogelijke vormen van duurzame energie zullen nodig zijn om deze ambitie te realiseren, en dat zal zichtbaar worden in de bebouwde omgeving en in het Deventer landschap. Dat is iets waar we als Deventer bevolking aan zullen moeten wennen.

Ruimte voor zonnevelden

Zonnevelden kunnen een mooie rol spelen in de verduurzaming van de energievoorziening in Deventer. Zon op dak zal nooit genoeg opbrengst kunnen leveren voor een energieneutraal Deventer; het tempo waarop nu zon op dak wordt gerealiseerd is nog vrij beperkt en de sturingsmogelijkheden van de gemeente zijn eveneens beperkt. Volgens de onlangs besproken Windverkenning Deventer van Pondera, zou op de geschikte daken in Deventer maximaal 20% van de energiebehoefte in Deventer opgewekt kunnen worden. De potentie van zonnevelden is aanzienlijk groter. Ter illustratie: volgens Pondera kan op zo’n 6% van het totale landoppervlak van Deventer (823 van de in totaal ruim 13.000 hectare) de totale energiebehoefte van Deventer in de vorm van zonnevelden worden opgewekt. Om de ambitie van een energieneutraal Deventer te halen, is het daarom nodig een deel van de benodigde duurzame elektriciteit op te wekken op zonnevelden.

Landschappelijke inpassing en participatie zijn sleutelbegrippen bij een zorgvuldig proces rondom het realiseren van zonnevelden. De uitgangspunten uit de Overijsselse Handreiking Kwaliteitsimpuls Zonnevelden, die eveneens overgenomen zijn in de Deventer Uitgangspunten, bieden goede aanknopingspunten voor zowel zorgvuldige landschappelijke inpassing als een goede proces- en projectparticipatie.

Geen bestemmingsplanwijziging maar een projectomgevingsvergunning

De Handreiking van de Provincie Overijssel pleit ervoor om voor zonnevelden geen bestemmingsplanwijziging toe te kennen, maar een projectomgevingsvergunning. Een projectomgevingsvergunning wordt verstrekt voor een afgebakende periode, in dit geval bijvoorbeeld 25 jaar. Daarna krijgt de grond weer zijn oorspronkelijke bestemming. Dit wordt aanbevolen omdat er vanuit gegaan wordt dat zonnevelden een tijdelijk fenomeen zijn. De verwachting is dat over 25 – 30 jaar de techniek van PV en andere vormen van duurzame energie zodanig is voortgeschreden dat veldopstellingen van zonnepanelen niet meer nodig zijn. Dit pleidooi nemen wij graag over.

Bevorderen van kleinschalige en lokale initiatieven

Kleinschalige lokale initiatieven vergroten de mogelijkheden voor goede participatie en landschappelijke inpassing. Grote commerciële initiatiefnemers, zowel uit Nederland als internationaal, zijn kapitaalkrachtiger en hebben meer juridische en technische kennis in huis om snel kansen voor zonnevelden te identificeren en te benutten. Om kleinschalige lokale initiatieven werkelijk een goede kans op succes te geven, is het belangrijk dat de procedure zodanig is ingericht dat die niet te complex of te duur wordt voor deze lokale initiatieven. De genoemde kaders voor landschappelijke inpassing en participatie kunnen een gunstig effect hebben op de acceptatie van grotere projecten. Zo kunnen de kwaliteiten van beide soorten initiatieven benut worden.

Integrale energievisie

Kort geleden werd de Windverkenning van Pondera in de gemeenteraad besproken, nu de uitgangspunten voor Zonneparken. Het lijkt erop dat Deventer op een versnipperde manier bezig is om beleid te ontwikkelen op het gebied van duurzame energie. Dat is niet gewenst, gezien de grote impact die duurzame energie zal hebben op de omgeving. Een overkoepelende visie is gewenst, die de gemeente ook helpt bij de voorbereiding van de Regionale Energie Strategie. Deze visie kan ook helpen wanneer andere vormen van nieuwe energieopwekking besproken worden, zoals geothermie of aquathermie. De gemeente Enschede bereidt nu een integrale energievisie voor, die vastgesteld gaat worden in de vorm van een structuurvisie in de zin van de Wet Ruimtelijke Ordening. De voorbereiding van deze visie wordt gecombineerd met het opstellen van een plan-mer, zodat de milieugevolgen van de keuzes in de visie inzichtelijk zijn voor iedereen. Wij kunnen niet beoordelen of in Deventer nog voldoende tijd is voor het opstellen van een integrale energievisie voorafgaand aan het maken van de Regionale Energiestrategie, maar wij pleiten wel voor een meer integrale benadering van de energietransitie in de gemeente Deventer.

Samengevat:

• Zonnevelden kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de verduurzaming van de energievoorziening en zijn nodig om een energieneutraal Deventer te kunnen realiseren.
• De voorgestelde procedure bevordert goede landschappelijke inpassing en mogelijkheden voor participatie, en daarmee voor lokaal draagvlak en acceptatie.
• Verken de mogelijkheden voor een projectomgevingsvergunning in plaats van een bestemmingsplanwijziging, gezien het verwachte tijdelijke karakter van zonnevelden.
• Richt de procedures zo in dat lokale initiatieven werkelijk een kans krijgen op realisatie.
• Werk aan een complete integrale visie op een duurzame energievoorziening, met daarin aandacht voor alle mogelijke vormen van energiebesparing en duurzame energieopwekking.

Met vriendelijke groet,

namens de Adviesraad,

Kris van Koppen, voorzitter.