Om van een landweer te kunnen spreken moet in ieder geval sprake zijn geweest van een defensieve functie. Een locatie op of in de nabijheid van de laatmiddeleeuwse grens van een territorium of een verloop rondom bezittingen van 1 eigenaar of een groep eigenaren is daarbij een voorwaarde.

De landweer in het landschap

Voor onderzoek naar landweren kan een breed scala aan bronnen worden gebruikt. Allereerst wordt gekeken naar de geomorfologische kaart Deze kaart is vooral van belang voor een beter begrip van het landschap waarin de landweer werd aangelegd. Zo kan bijvoorbeeld worden verklaard waarom een duidelijke landweer soms enkele honderden meters verderop in het niets lijkt te verdwijnen.

Historische kaarten

Ook historisch kaartmateriaal kan een belangrijke rol spelen. Soms zijn op oudere kaarten landweren met naam en toenaam weergegeven. In andere gevallen zijn alleen relicten te herkennen die met veel moeite op een landweer te herleiden zijn. Een belangrijke rol is hierbij weggelegd voor de kadastrale kaart van 1832. Vaak is de landweer nog te herkennen in de vorm van houtwallen of opvallende smalle percelen. Rond Deventer zijn veel van deze percelen zelfs in 1832 nog eigendom van de stad.

Historische bronnen

Soms zijn ook historische bronnen beschikbaar waaruit informatie over de locatie van de landweer is af te leiden. De ontwikkeling van de Deventer landweer is zeer goed te achterhalen uit de zogenaamde stadsrekeningen waarin de onkosten van de stad vastgelegd werden. In de rekeningen worden allerlei locaties genoemd die met enige moeite veelal goed te plaatsen zijn. Brokamp heeft de stadsrekeningen tussen 1337 en 1440 doorgelopen op vermeldingen van de landweer. De bronnen zijn geordend op locatie:

• Deel 1: Stadweiden: Mars, Weerd, Teuge, Schoonover en Ooij (pdf)
• Deel 2: Enk: Borgelo, Ten Voorde, Dijk, Riele, Colmschate, Douwele (pdf)
• Deel 3: Ziekenhuis, Veen, Bangenveld, Douwelerwade (pdf)
• Deel 4: Noord: Riele, Baarle, Velde, Tempel, Averlo en Nieuwland (pdf)
• Deel 5: Schipbeek: Hunnepe, Zwormen, Bathmen, Arkelstein, Holten, Schoolder (pdf)
• Deel 6: Overigen (pdf)
• Deel 7: Locatie onbekend (pdf)

De resultaten van de inventarisatie

Op basis van kaarten en bronnen is aanvullend onderzoek uitgevoerd. De locaties waar zich landweren bevinden, zijn hierdoor nauwkeuriger te voorspellen. De gebieden waar archeologische beperkingen gelden, kunnen daardoor worden verkleind. De rapportage Landweren (pdf, 122 MB) door Coronael, Bureau voor Historisch & Historisch Geografisch Onderzoek, vormt de onderbouwing van de verwachtingskaart Landweren (pdf). De landweren waarvan de locatie kon worden bepaald zijn meegenomen op de verwachtingskaart.