Als u zich niet aan de Leerplichtwet houdt, komt de leerplichtambtenaar in actie. Het kan dan gaan om verzuim zonder geldige reden of om absoluut verzuim. Is een leerling die onder de leerplicht of onder de kwalificatieplicht valt niet op school ingeschreven, dan noemen we dat absoluut verzuim.
De leerplichtambtenaar kan een proces verbaal opmaken. De zaak komt dan voor de rechter. Die kan besluiten de ouders een geldboete op te leggen tot € 3.900,-. Is de leerling ouder dan 12 jaar, dan kan hij zelf een geldboete of een taakstraf krijgen. Is de leerling 16 of 17 en heeft hij geen startkwalificatie, dan kan de Sociale Verzekeringsbank (SVB) de kinderbijslag stopzetten. Is het verzuim ernstig, dan kan de rechter zelfs een voorwaardelijke gevangenisstraf met proeftijd opleggen.