"Dames en heren,

Vorig jaar mocht ik in Harreveld mijn eerste nieuwjaarstoespraak als burgemeester van Oost Gelre houden. Op initiatief van de Dorpsbelangen Harreveld werd de toespraak afgesloten met een gezamenlijke toast op het nieuwe jaar. Ik vind dat een mooi gebaar om samen het nieuwe jaar te starten en nodig u van harte uit straks met mij het glas te heffen op een gezond, voorspoedig en succesvol 2016.

Dames en heren, u was de laatste jaren gewend één van onze kleine kernen te bezoeken voor de nieuwjaarsreceptie van de gemeente, zoals gezegd, vorig jaar nog in ’t Kempken in Harreveld. Dit jaar zou Zwolle de cirkel rond maken. De Contactgroep Zwolle heeft alle mogelijkheden onderzocht om de nieuwjaarsreceptie in Zwolle te faciliteren, maar dat is uiteindelijk niet gelukt. Zij vinden het erg jammer, maar wij hebben alle begrip voor hun beslissing. Daarom zijn we vandaag te gast bij ’t Zwaantje. We zullen ons het komende jaar bezinnen over het vervolg van de nieuwjaarsreceptie. Als u daar een goed idee heeft, laat het ons weten, we zijn hier nog de hele avond.

Een paar weken geleden kwam het Sociaal en Cultureel Planbureau met een rapport over de ‘Sociale staat van ons land’. Het is een rapport van 382 pagina’s, maar ik zal ze vandaag niet allemaal voorlezen.

Ik heb hier het persbericht van vijf kantjes met de highlights. Het rapport schets op hoofdlijnen een positief beeld. De kranten kopten dat de Nederlander zijn tevredenheid over het leven in Nederland gemiddeld met een 7,8 waardeert. Dat is een mooi cijfer. 

Ik kan me voorstellen dat u zich in dat cijfer herkent. Immers, Oost Gelre is een mooie gemeente om te wonen, te werken en te recreëren. We hebben het best goed voor elkaar,

• we zijn een financieel gezonde gemeente;
• we zijn een relatief veilige gemeente;
• de sociale cohesie is sterk, niemand valt tussen wal en schip;
• we hebben uitnodigende en energieke kernen;
• een prachtig landschap;
• innovatieve bedrijvigheid;
• en veel gezellige en uitnodigende evenementen.

Zo op het eerste gezicht alle reden om er van uit te gaan dat in onze gemeente de tevredenheid ook een hoog cijfer krijgt. En daar is ook niets mis mee!

Toch wil ik een kanttekening maken. Want doorslaggevend in die waardering van 7,8 is de mate waarin mensen zelf regie over hun leven hebben. En juist die eigen regie op het leven is niet altijd vanzelfsprekend. Ook in Oost Gelre zijn mensen aangewezen op de voedselbank. Ook in Oost Gelre wonen ouderen die vereenzamen. Ook in Oost Gelre wonen mensen die aangewezen zijn op hulp omdat ze de controle over hun leven kwijt zijn.

Het is dus ook niet raar dat in het rapport aan de ene kant de tevredenheid hoog is, maar dat er ook zorg is over de toekomst. Ik kom daar straks nog op terug.

In ieder geval prijs ik me gelukkig dat de sociale samenhang in Oost Gelre hoog is. Dat we aandacht en zorg voor elkaar hebben. Een kwaliteit die we moeten koesteren, maar waar we ook scherp op moeten zijn, dat we die kwaliteit behouden en waar mogelijk versterken. De participatie van mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt, Wmo-initiatieven in de kleine kernen, de maatschappelijke betrokkenheid van sportverenigingen, vrijwilligersinitiatieven van inwoners. We mogen er trots op zijn dat Oost Gelre hier goed in is. Maar we moeten ambitieus blijven en er nog beter in worden, willen we het niveau van leefbaarheid in onze kernen hoog houden. Daar ligt een belangrijke opdracht voor ons allemaal! “The next generation” zal dit anders doen op een aantal fronten. Dat zie je nu al. Ook de maatschappelijke betrokkenheid – al is deze met de paplepel in gegoten – vernieuwt. Minder landelijke betrokkenheid, meer lokale betrokkenheid. Meer gebruik van  online mogelijkheden.

Ik benoemde al even de veiligheid. We zijn een relatief veilige gemeente. Ik zeg bewust “relatief” veilig. Want als je net slachtoffer bent geworden van een inbraak of mishandeling, dan krijgt je gevoel van veiligheid wel een stevig deuk. Toch probeer ik het subjectieve veiligheidsgevoel te koppelen aan harde cijfers:

Het aantal misdrijven daalde landelijk met 7%. In Achterhoek Oost (dat is nu de schaal van het politieteam waar Oost Gelre bij hoort) is die daling 15%. Een duidelijke trend die zich in 2010 al heeft ingezet.

In diezelfde periode is het aantal woninginbraken landelijk met 10% gedaald, bij ons met 25%! Dat heeft natuurlijk meerdere oorzaken, Maar een mooie ontwikkeling hierin vind ik wel de vorming van whatsapp groepen in woonwijken. Het werkt preventief, maar bevordert ook het veiligheidsgevoel. Inwoners nemen verantwoordelijkheid voor de veiligheid in hun wijk, maar nog belangrijker, ook verantwoordelijkheid voor elkaar. Aandacht en zorg voor elkaar, onze kernkwaliteit!

Maar het is niet allemaal hosanna. Een zorgwekkend cijfer vind ik namelijk het aantal meldingen bij de politie van overlast door verwarde of overspannen personen. Op de schaal van het basisteam Achterhoek Oost ging het in 2010 om  272 meldingen. Nu in 2015 al ruim 400. Meldingen waar het basisteam Achterhoek Oost actie op moest ondernemen. Een forse stijging door de jaren heen. Als je het hebt over inwoners die geen regie meer op hun eigen leven hebben, dan is ook dit een doelgroep die onze aandacht vereist.

De overheid heeft een rol, maar ook vrijwilligersorganisaties en de eigen omgeving van deze doelgroep, familie en vrienden. Als overheid werken we vanuit een Lokaal Zorg Netwerk samen met instanties als de Stadsbank, de Sociale Dienst, GGNet, maatschappelijk werk en Woningcorporaties en wijkagenten van de politie. We zetten daarbij vooral in op goede begeleiding, dagopvang en ambulante hulp. Een voorbeeld van dagbesteding zijn bijvoorbeeld de Stadskamers die onlangs zijn geopend in Den Diek en BS22. Maar ook andere vrijwilligersinitiatieven als schuldhulpmaatjes en de voedsel- en kledingbank zijn van onschatbare waarde.  Zorg en vooral aandacht zijn ook hier van veel waarde om die doelgroep te helpen weer regie op hun leven te krijgen.

Dames en heren, ik had het over tevredenheid en regie op het eigen leven. Dat brengt me bij een andere groep mensen die niet in staat is alle regie op hun leven te houden: de vluchtelingen. Ze zijn op de vlucht voor oorlog en geweld en  op zoek naar een veilig bestaan. Afgelopen september hebben we dat heel nadrukkelijk ervaren tijdens de crisisnoodopvang in Zieuwent. Het was hartverwarmend hoe Zieuwent, hoe Oost Gelre, de vluchtelingen heeft opgevangen en begeleid. Het afscheid na 2 keer 72 uur viel zowel de vluchtelingen als de vele vrijwilligers zwaar.

In de maanden daarna is er veel gebeurd, ook in de discussie over de opvang van vluchtelingen, de huisvesting van vergunninghouders. Iedereen heeft er een mening over en dat moet ook. De oplossing van deze problematiek gaat ons allemaal aan. Dus ook uw mening daarin telt, de mening van onze inwoners. Maar ik vind dat het democratische recht om een mening te geven je ook verplicht om te luisteren naar de mening van een ander.

Wat dat betreft schrok ik eigenlijk wel van een bericht in de Gelderlander van 23 december. Zij laten op hun website geen reacties meer toe bij artikelen die gaan over asielzoekers., omdat, en ik citeer: "Veel reacties onder artikelen over dit thema getuigen van een absoluut gebrek aan respect voor vluchtelingen en voor mensen die zich hun lot aantrekken.” Vóórdat een krant zo’n besluit neemt moet er nogal wat aan de hand zijn. En kennelijk is dat het geval. Ik vind het erg dat het zover moet komen.

Ik herinner me van de bijeenkomst in Zieuwent tijdens de crisisnoodopvang van vluchtelingen een hele andere stemming. Natuurlijk ook kritische vragen, maar vooral een stemming van “we moeten dit samen oplossen. Ook hoop en verwacht dat we ook straks de discussie op deze manier kunnen voeren in Oost Gelre.

Een mening geven en luisteren naar de mening van een ander leidt tot discussie. En een goede discussie leidt tot begrip en tot oplossingen. En we zijn op zoek naar oplossingen!

Ook Oost Gelre neemt haar verantwoordelijkheid in de opvang van vluchtelingen. De gemeenteraad heeft zich daar duidelijk over uitgesproken en het College van B&W sluit zich daar vol overtuiging bij aan. Op dit moment brengen wij in beeld welke mogelijkheden we hebben voor opvang en huisvesting van vluchtelingen. We brengen panden in beeld waar we eventueel vergunninghouders kunnen huisvesten. Vergunninghouders, ook wel statushouders genoemd zijn de mensen die in ieder geval 5 jaar in Nederland mogen blijven.

We zoeken ook naar mogelijkheden buiten de bestaande voorraad sociale huurwoningen om de druk hierop niet te zeer ten koste van andere woningzoekenden te laten komen.

We willen de opvang vormgeven naar de maat van Oost Gelre, op een manier die past binnen onze sociale structuur. Daarover zijn we in gesprek met het COA en verkennen we de mogelijkheden voor een lokale invulling op maat.

Ik vind opvangmogelijkheden die passen bij de maat van Oost Gelre belangrijk.

Tot nu toe zet het COA vooral in op grootschalige opvangvoorzieningen.

Dat is te begrijpen vanuit de omvang en urgentie van het probleem en vanwege bedrijfseconomische redenen.

Vraag is of de landelijke overheid het vraagstuk niet in breder perspectief zou moeten bekijken en de extra kosten voor kleinschaliger vormen van opvang zou moeten accepteren.

Ik wil die vraag met ja beantwoorden.

Ik pleit voor meer differentiatie en ruimte voor kleinschaliger opvang.

Kleinschaliger opvang biedt meer ruimte voor integratie in de Nederlandse samenleving.

Zodra de inventarisatie van mogelijkheden gereed is wordt de gemeenteraad betrokken bij de mogelijkheden die het college ziet.

Daarna gaan we daarover natuurlijk ook in gesprek met onze inwoners. Dat gesprek moet wat mij betreft gaan over hoe wij onze verantwoordelijkheid nemen om deze groep mensen, deze vluchtelingen opvang en plaats te kunnen bieden in onze gemeente.

--------

Goed, even terug naar het rapport van het Planbureau. Zoals ik al zei, naast tevredenheid is er ook zorg over de toekomst. De verwachting is dat de volgende generatie het eerder moeilijker dan makkelijker krijgt. Waar zit dat in?

Waar mensen zich zorgen over maken zijn zaken als egoïsme, onverschilligheid, hufterigheid en afnemende tolerantie. Ook treden kwesties die spelen in de zorg en in de sfeer van economie en werkgelegenheid meer op de voorgrond. Ik vind dat Oost Gelre, dat de Achterhoek, zich hier in positieve zin onderscheidt. Ik heb al verteld over mijn trots over de zorg en aandacht voor elkaar, de omgang en het wederzijds respect.

Voorbeeld hiervan ook de vergaderingen van de Gemeenteraad waar constructief wordt vergaderd en met respect van elkaars standpunt wordt gediscussieerd en het inhoudelijk debat wordt gezocht.

Dames en heren….en vooral de ondernemers onder u,

Als het om economie en werkgelegenheid gaat hebben we een forse uitdaging. In het rapport van het Planbureau staat letterlijk: “Demografische ontwikkelingen als vergrijzing en verdunning van huishoudens hebben al op korte termijn grote gevolgen voor de leefsituatie met betrekking tot gezondheid, participatie, werken, recreatie, mobiliteit en wonen.”

Hier wordt in een mooie volzin de krimpregio beschreven.Het is een constatering waar ik vooral kansen voor onze gemeente in zie. Er gebeuren al veel mooie dingen.

Vorig jaar ging ik in mijn toespraak in op de kernkwaliteiten die het profiel van Oost Gelre bepalen.

Kwaliteiten benoemen is niet genoeg. Je moet er steeds uiting aan geven. Daar kan ik een aantal voorbeelden van geven die het afgelopen jaar hebben gespeeld.

1. Wij zijn een evenementengemeente. Vorig jaar hebben we een relatiemanager evenementen aangesteld en zijn we zelfs landelijk genomineerd als evenementengemeente. Evenementen hebben een grote maatschappelijke én economische meerwaarde voor onze gemeente.
2. Ons landschap is een kernkwaliteit die we inzetten voor toerisme en recreatie. We hebben inmiddels een toeristisch coördinator aangesteld. Op  25 januari is er een inspiratiedag om samen te verkennen hoe we die kansen kunnen benutten. Ook gaan we de promotie en citymarketing een extra impuls geven.
3. We hebben een innovatieve bedrijvigheid. Een bedrijvigheid die over de hele breedte in Oost Gelre bijna 16.000 banen oplevert, omgerekend 730 banen per 1000 inwoners. Even voor uw beeldvorming, vergelijkbare gemeenten in Gelderland komen tot 611 banen op elke 1000 inwoners en het gemiddelde van alle Gelderse gemeenten zit op 693. Daar doen we het dus goed. Ook in de vestiging van bedrijven lopen we gelijk op met vergelijkbare gemeenten.
   De regio Achterhoek zet in op Smart industry. Daar liggen voor Oost Gelre zeker kansen, kijkend naar de 400 bedrijven die bij ons werkzaam zijn in de techniek, vooral in de metaal- en maakindustrie.
   Afgelopen jaar hebben we een aantal keren met afgevaardigden uit het bedrijfsleven van Oost Gelre om tafel gezeten. We hebben beschreven wat onze sterke punten zijn en waar onze focus moet liggen. De Economische Visie die daar uit voortkomt ziet één dezer dagen het levenslicht.

En zo zie ik meer bemoedigende ontwikkelingen.

• De regionale Talententuin liet zien dat jongeren hun plek claimen, ook op bestuurlijk niveau.
• De regio Achterhoek heeft in de Agenda 2020 een duidelijke focus die perspectief biedt, ook voor Oost Gelre.
• En in het verband van de Euregio zie ik dat we echt stappen zetten als het gaat om grensoverschrijdende samenwerking met Duitsland.

Het onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau wordt elke twee jaar gehouden. Ik heb er alle vertrouwen in dat over twee jaar blijkt dat de levenstevredenheid in Oost Gelre hoog is, dat meer mensen regie over hun leven hebben en dat het wel degelijk mogelijk is om bedreigingen om te zetten in kansen.

Dames en heren ik kom tot een afronding.

Ik heb in mijn opsomming zojuist één kernkwaliteit ‘nog niet benoemd.

• We zijn een zorgzame gemeente.

Daar heb ik al veel over gezegd. Waarom ik hem nu apart noem is omdat ik denk dat deze kernkwaliteit één van de leidende thema’s in 2016 wordt.

• Natuurlijk de verdere invoering van de 3 decentralisaties van Jeugdhulp, Wmo en Participatiewet. Spannend of we het allemaal kunnen organiseren én spannend of we het ook kunnen blijven betalen.
• Maar vooral ook de aanpak van de vluchtelingenproblematiek. Zoals ik al zij, wij hebben hier een verantwoordelijkheid die we ook gaan nemen. Dat zal het nodige van ons vragen. Maar we zíjn een zorgzame gemeente en wij kunnen met elkaar, linksom of rechtsom,  in die opvang een goed aanbod doen.

2016 wordt weer een uitdagend jaar. Er ligt veel op ons bordje. Maar ik heb ook het idee dat we er nog nooit met zoveel partijen tegelijk aan hebben getrokken als nu. De vele burgerinitiatieven, de inzet van belangenorganisaties, de maatschappelijke betrokkenheid van verenigingen, de Dorpsbelangenorganisaties, de politiek. We trekken allemaal aan hetzelfde touw van leefbaarheid. Het is aan ons als gemeente om dat op een goede manier te faciliteren, te ondersteunen en te begeleiden. Dat staat op ons lijstje van 2016. Wij gaan met Visie, Durf en Vertrouwen door in 2016.

Dames en heren,

U heeft inmiddels allemaal een glas gekregen. En dus wil ik graag namens het college een toast uitbrengen op een gezond en succesvol 2016 voor u en alle inwoners van het mooie Oost Gelre.

Proost!"