Toespraken burgemeester Martijn Dadema

Daar lopen ze, vanaf het station. Waarschijnlijk een moeder met haar twee jonge kinderen. Een koffer in de hand. Kleine rugzakjes op. Voor kleren, een knuffel en persoonlijke spulletjes. Gevlucht, ontheemd, alleen, in een vreemd land met een vreemde taal.

Dit jaar in maart heetten ze: Anastasiya, Elena en Svetlana. In 1939 heetten ze: Sarah, Hanna en David. Mensen, vrouwen, mannen, kinderen, gevlucht voor oorlog, voor gruwelijkheden, voor geweld, voor vervolging. Op zoek naar veiligheid, naar vrijheid. Toen konden we uiteindelijk die bescherming niet bieden en werden miljoenen vermoord in concentratiekampen. Vandaag gelukkig wel.

Beste aanwezigen,

Het is 4 mei, vandaag herdenken we. We herdenken de Raaltenaren die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog, alle gevallen militairen en burgers. Gevochten voor onze vrijheid en gesneuveld voor onze vrijheid.

We herdenken de 37 Joodse medebewoners die na de oorlog niet zijn teruggekeerd naar Raalte en de vele andere Joodse slachtoffers in heel Europa. Maar we herdenken ook alle oorlogsslachtoffers, toen en nu, hier en daar.

Het is 4 mei, vandaag herdenken we. 2 minuten stil, om letterlijk stil te staan bij de impact van oorlog, vrede, Holocaust. Oorlog, soms zo ver weg en lang geleden, nu zo dichtbij, in Oekraïne. En morgen, 5 mei, vieren we de vrijheid.

Ieder persoonlijk verhaal over oorlog en vervolging maakt indruk, zet soms je haren recht overeind van woede of maakt je hart aan het huilen. De oude verhalen uit de Tweede wereldoorlog, ook uit onze gemeente. De nieuwe verhalen die elke dag worden verteld op TV over Oekraïne of van asielzoekers in het Corona AZC in Laag Zuthem. Verhalen die blijvend moeten worden verteld.

Wat doen deze verhalen met u? Kunt u zich voorstellen hoe het is zonder vrijheid? Maar wat is vrijheid anno 2022?

Onze vrijheid is geborgd in de grondwet, onze grondrechten: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, de vrijheid van vereniging, de vrijheid van vergadering en betoging.

Kortweg: je mag zijn wie je wilt zijn, je mag vinden wat je wilt vinden, je mag geloven wat je wilt geloven, je mag liefhebben wie je wilt liefhebben. Samen maken we een vrije samenleving voor iedereen.

Wat betekenen die vrijheden voor u en uw handelen vandaag, morgen, en in de toekomst? Wat betekent vrij samenleven eigenlijk?

De corona-tijd heeft ons een les geleerd over vrijheid, want onze eigen vrijheid werd stevig ingeperkt. Dat was al vaak moeilijk en leidde tot hevige emoties en tegenstellingen in onze samenleving, onze gemeenschappen, of families. En toch, beperkingen die nog onvergelijkbaar zijn met de beperkingen van vrijheid vanwege oorlog of vervolging.

Vrijheid vergt constante aandacht en onderhoud, is niet altijd makkelijk en kan schuren, vrij leven gaat met vallen en opstaan, ook bij ons. Vrijheid is namelijk kwetsbaar en het laagje vernis veeg je er soms heel gemakkelijk af. Helemaal in onzekere tijden leert de geschiedenis.

En dat is ook nu aan de orde in Nederland. We zijn bijvoorbeeld gekelderd op de ranglijst van de persvrijheid, doordat ophitsing en dehumanisering uit allerlei hoeken, ook door politici, leidt tot veel bedreigingen en zelfs geweld tegen journalisten. Datzelfde overkomt opiniemakers, bestuurders, rechtelijk macht of andere instituties. Heel veel mensen eigenlijk. Ons eigen laagje vernis vertoond serieuze barsten en dat vind ik heel zorgelijk.

De vrijheid van meningsuiting is de basis van onze vrijheid.  Hier moeten we zorgvuldig mee omgaan. Je mening vrij en zonder angst kunnen geven is hartstikke belangrijk en moeten we koesteren en verdedigen.

Uw vrijheid is een groot goed, maar dat kan alleen als de vrijheid van een ander ook wordt gerespecteerd. En bedreigen, ook via een snelle Tweet, is geen onderdeel van vrije meningsvorming. Dan beknot je juist de vrijheid van een ander, dan smoor je het debat. En bij de vrijheid van meningsuiting hoort ook verantwoordelijkheid en zelfbegrenzing.

Vrij samenleven vergt begrip voor elkaar, voor andere meningen, luisteren, samen nadenken over onze vrijheden, uit je eigen bubbel komen. En waar het inhoudelijk botst, discussies en gesprekken hebben, elkaar opzoeken. Niet polariseren, met modder smijten of groepen tegen elkaar opzetten. Nee, juist verbinden, niet stil zijn, ook als dat moeilijk is.

Vrijheid is dus een verantwoordelijkheid van ons allemaal. Jong en oud. Niet de verantwoordelijkheid van een ander, van “Den Haag”. De verantwoordelijkheid om zelf na te denken, niet alles maar na te praten of klakkeloos te volgen, want uw eigen moraal zorgt voor onze vrijheid. Daar kunnen dus we allemaal aan bijdragen, elke dag.

Beste aanwezigen,

Hier, op deze plek, stil staan bij de gruwelijkheden van oorlog, van de Tweede Wereldoorlog, maakt extra duidelijk dat vrijheid niet gratis is, constante aandacht vergt en ook offers vraagt. Soms hele persoonlijke ultieme offers, zoals door de mannen genoemd op dit oorlogsmonument.

De zes jonge dienstplichtige militairen die het leven lieten in de eerste dagen van de oorlog.

• B.J. Brinkhuis: gesneuveld in Horn, vlakbij Roermond op 10 mei 1940
• J.A. Endeman: gesneuveld op 12 mei in Dordrecht
• G.J. Holtmaat: gesneuveld op de Grebbeberg op 13 mei
• J. Kelder: op 14 mei gesneuveld in Dordrecht
• G.J. Linthorst: overleden op 11 mei in Brummen
• J.A. Smit: kwam om het leven tijdens een bombardement op de Alexander kazerne in Den Haag op 10 mei 1940
• De heer J. Kapteyn die werd gefusilleerd in Brummen, omdat hij een zender verborgen had.

Drie Marechaussee uit Raalte overleden op transport naar Duitsland waarschijnlijk vanwege hun rol bij verzetsdaden in onze regio:

• A. Avondrood
• H.J.J. Winter
• W. v.d. Wel

Offers die nog generaties nadonderden binnen families en gemeenschappen, ook na 77 jaar. Dat moeten we blijven herdenken.

Het vergt ook offers van ons in de huidige tijd om de vrijheid van anderen, onbekenden van ver weg, te beschermen. Onvergelijkbaar met toen, maar toch voor het eerst in lange tijd worden we weer direct geconfronteerd met kleine en grotere offers zoals duurdere benzine door sancties of grootschalige opvang van vluchtelingen. En dit is waarschijnlijk nog lang niet voorbij.

Dan komt opkomen voor vrijheid heel nabij en moet de verbondenheid met anderen worden waargemaakt. Het is hartverwarmend om keer op keer te zien dat in Raalte deze bereidheid altijd heel groot is. Want toen Oekraïense moeders en dochters, zoals Anastasiya, Elena en Svetlana, onze hulp nodig hadden stonden zoveel Raaltenaren op. En ook stonden de Zuthemers op toen asielzoekers aankwamen in Park Alerdinck. Mensen in nood zijn welkom en worden gastvrij ontvangen, nu en in de toekomst.

Beste mensen,

Herdenken en gedenken helpt ons om na te denken over oorlog, onvrijheid, vrijheid en onze rol. Met herdenken en gedenken maken we de verbinding tussen toen, hier en nu, en onze toekomst. We moeten niet vergeten, en lering trekken uit dat verleden voor ons handelen van nu. Uit de mooie en minder mooie delen van onze geschiedenis.

Juist nu moeten we herinneren en niet de ogen sluiten. Herinneren, zodat we niet vergeten waartoe diepe intolerantie en een totaal disrespect voor andersdenkenden kan leiden. Hoe belangrijk vrijheid eigenlijk is.

Samen hard blijven werken aan onze eigen vrijheid en die van anderen. Dat is onze opdracht en daarmee eren we de nagedachtenis van de velen die vielen voor onze vrijheid.

Dank u wel

"Lieve mensen,

Wat fijn dat jullie er zijn om solidair te zijn met Oekraïne. De vrijheid in Oekraïne wordt aangevallen, de vrijheid in Europa wordt aangevallen, de vrijheid en het leven van miljoenen mensen staan op het spel. Vandaag komen we daarom samen tijdens deze vredesmars in Raalte om solidair te zijn met de Oekraïners. En om samen te zeggen: STOP deze waanzin. STOP deze oorlog. STOP.

Dagelijks zien we de vreselijke beelden op televisie van bombardementen, tanks en soldaten. Zien het leed en de verwoesting van oorlog: overleden en gewonde mensen, kapotte gebouwen, kinderen in schuilkelders, de radeloosheid en angst in de ogen. En voelen ons machteloos.

Gisteren sprak ik met Oekraïners die in Raalte wonen. Hun verhalen over familie of vrienden grijpen je naar de keel: angst, verdriet, vertwijfeling. Maar ook strijdbaar, solidair, hulpvaardig. Dat zien we ook op de beelden van heldenmoed in Oekraïne: protesterende inwoners na de inname van Charkov, boeren die tanks stelen, dappere soldaten die weerstand bieden, individuele inwoners die ouderen helpen met eten of helpen vluchten. Of aan de grenzen van Oekraïne met Polen.

Zelfs in de donkerste tijd stralen mensen. De kracht van mensen wordt niet gebroken.

En wij? Staan wij machteloos toe te kijken? Nee, ook in Raalte voel ik die kracht. We zijn samen sterk. Vandaag, hier, om ons uit te spreken. De afgelopen dagen door solidair te zijn met de Oekraïners. Door heel veel geld en spullen in te zamelen voor hulp. Door zonder morren hele harde tegenmaatregelen te nemen tegen Poetin, ook als ons die hard raken. Door ons voor te bereiden op de massale komst van Oekraïners die vluchten en deze overal in ons land gastvrij op te vangen. Het is hartverwarmend om te zien hoe Salland zich massaal inzet om deze mensen te helpen.

Voelt dat genoeg? Nee, maar we tonen ons solidair en betrokken en doen wat we kunnen. Dat doen we nu. En dat doen we in de komende weken en maanden. We komen op voor Vrijheid, voor menswaardigheid. Voor de vrijheid van Oekraïne, voor de vrijheid van Europa, voor de vrijheid van iedere bewoner van onze mooie wereld. Zo doen we dat, hier in Salland, in Raalte, overal op de wereld. Samen verbonden om deze oorlog te stoppen.

Dank jullie wel!"

Ambassador Helfand, Mr. Jonkman and Mr. Huls, relatives, people of Heino.

“How important it is for us to recognize and celebrate our heroes and she-roes”, a quote from Maya Angelou, a world-famous writer and poet. And indeed, it is very important to honour and remember the stories of men and women who served and who often paid the ultimate price to preserve our democracy, our freedom, and our peace.

The allied soldiers that liberated Europe were genuine hero’s and she-roes, and at the same time, ordinary youngster who were sent from Canada to Europe to fight and liberate the continent from the German aggressor. A continent far away, probably their first trip overseas. And they did their duty, they walked or drove from France through Belgium to The Netherlands.

And for four brave Canadian hero’s their journey ended here, in Heino. It ended here because of bad luck and a German Panzerfaust that blew up their tank.

This monument is a special  tribute to these four young Canadian soldiers,  who liberated our country, who liberated Heino, but never returned home. Mr. Hebert Syvret, Mr. Brenton Leroy Singer, Mr. John Raymond Bridges, Mr. Jack Ewart Hollingshead.

We are thankful for their service and thankful for their sacrifice. This monument will remember them and recognize their story. Lest we forget!

I am also very thankful to Mr. Jonkman for keeping the memory of these four young men alive, and to keep the memory of the sole survivor Mr. Blair Cameron, alive. Mr. Jonkman, as a skilled local historian, unravelled the details of this incident, what had happened here, who were in the tank, who did survive, where were they buried. He also connected with relatives and welcomed them in Heino to show them around, to elaborate on the incident and recount the story of his mother that took care of Mr. Blair Cameron after the attack.

He was also very tenacious in his ambition to establish this monument. I am pleased that he was. I am very pleased that we can finally unveil this monument today in the presence of you all.

Let me close with reciting part of Laurence Binyon’s famous poem for the fallen:

They shall grow not old, as we that are left grow old;

Age shall not weary them, nor the years condemn.

At the going down of the sun and in the morning

We will remember them

Thank you

Beste inwoners,

Antisemitisme, fascisme, vreemdelingenhaat. We kennen de woorden, allemaal. We kennen de gevolgen, allemaal. En vandaag, op 4 mei, staan we hierbij stil, allemaal. Twee minuten stil.

Antisemitisme, fascisme, vreemdelingenhaat. Woorden die extra indringend zijn na gesprekken met leden van de nieuwe Joodse gemeenschap in Raalte. Ja, de Joodse gemeenschap is teruggekeerd naar de voormalig synagoge, meer dan 70 jaar na de oorlog.

Voor veel van ons is antisemitisme misschien een ver-van-ons-bed show. Voor onze Joodse medemens in Nederland, ook inwoners uit onze regio en dorpen, dagelijkse realiteit. Zij vertelden over de vreselijke beschuldigingen van complotten die op sociale media worden gedeeld, de ophitsing door publieke figuren, de stereotypen die zo uit de nazitijd kunnen komen, de haat.

“En dat doet echt wat met je”, ook als je niet direct wordt bedreigd: je wordt angstiger, onzekerder. Je voelt je minder welkom. In je achterhoofd, misschien wel bang voor wat komen gaat! Dat is toch onvoorstelbaar in 2021.

Het is vandaag 4 mei. Om acht uur waren we twee minuten stil.

Stil staan, omkijken, nooit weer. Omdat we nooit moeten vergeten. En vergeten we niet? Geven we antisemitisme echt geen kans? Zien we echt naar elkaar om? Denken we over “Samen” in plaats van “wij-zij”, zonder zondebokken?

Raalte kende een levendige Joodse gemeenschap voor de Tweede Wereldoorlog. Vrouwen, mannen, kinderen die hun leven leefden, liefhadden, ruzie maakten, de kost verdienden, naar school gingen, voetbalden bij SV Raalte of ROHDA. En op de sabbat naar de synagoge aan de Stationsstraat 21. De synagoge, die werd ingewijd in 1889, was de plek om samen te komen.

Tot de Tweede Wereldoorlog. Tot het antisemitisme en fascisme zich openbaarde. Tot de Holocaust.

De Joodse gemeenschap van Raalte werd in 1947 opgeheven en de synagoge werd verkocht. Want er was geen Joodse gemeenschap meer. Er waren geen Raaltenaren van Joodse afkomst meer, geen buren of vriendjes meer: weggevoerd en vernietigd. 72 Joodse mensen met Raalter wortels vermoord in de oorlog. 39 van hen zijn gedeporteerd vanuit Raalte naar de vernietigingskampen, slechts eentje is teruggekomen.

Stil staan, omkijken. Nooit weer.

Mooie woorden, maar hoe geven we ze echt betekenis? In de dagelijkse praktijk, ook als het even schuurt? Als de buurman een ongemakkelijke zogenaamd grap maakt. Als een bekende op Facebook een racistisch bericht deelt. Spreken we ons uit? Of blijven we stil?

Met dit herdenken en gedenken maken we de verbinding tussen toen, hier en nu, en onze toekomst. We moeten niet vergeten, en lering trekken uit dat verleden. En dat vooral laten zien in ons handelen van vandaag en morgen.

Antisemitisme moet geen kans krijgen, ook de zweem ervan niet. Ook geen andere groepen buitensluiten, de oorzaak maken van alle problemen. Geen wij-zij creëren, valse tegenstellingen aanwakkeren. Nee, juist insluiten, omkijken naar iedereen, solidair zijn met elkaar en ons uitspreken. Dat is echte lering trekken uit het verleden. En dat doen we samen.

Goedenavond beste inwoners van Raalte

Van harte welkom bij deze online nieuwjaarsreceptie vanuit een leeg HOFtheater. Geen geroezemoes in de zaal, geen handdruk bij de ingang, geen persoonlijke goede wensen. Het is exemplarisch voor deze tijd waarin het Coronavirus bepaalt.

Het grootste deel van 2020 werd bepaald door dit virus en vooral de gevolgen ervan. Een virus dat ons liet voelen wat een gebrek aan vrijheid betekent. En dat in het jaar dat we massaal 75 Jaar Vrijheid wilden vieren. Symbolischer kan bijna niet.

Een virus dat het leven van iedereen op zijn kop zette, zoals we ons nooit hadden kunnen voorstellen.

Verdriet vanwege dierbaren die ziek werden of zelfs overleden. Velen misten gezelschap van naasten, een arm om de schouder of een knuffel. Kinderen ineens online naar school. Jongeren mochten elkaar maar mondjesmaat ontmoeten en uitgaan, zelfs met Oud en Nieuw.

Groepen ondernemers vrezen voor het voorbestaan van hun levenswerk. Werknemers twijfelden aan de toekomst van hun baan. Sport – en andere verenigingen moesten de deuren sluiten en hun sociale functie lag stil. Vrijwilligers zaten ineens veel thuis.

Bruiloften, examenborrels, dorpsfeesten, wandelvierdaagsen, sportwedstrijden, theatervoorstellingen: alles werd afgelast. Het werd stil en saai.

En niet alleen dat. Logische gevoelens van angst, kwetsbaarheid, onzekerheid, eenzaamheid, somberheid, een gebrek aan perspectief kwamen sterk naar boven. Iedereen heeft er wel even last van, soms een beetje en soms heel veel.

Deze periode beperkt niet alleen de vrijheid om te doen wat je wilt. Het gaat ook op de loop met je gevoelens, met je emoties. En dat is soms heel lastig.

Maar laat deze negatieve gevoelens, deze negatieve emoties uw leven niet overheersen. Laat ze niet permanent worden en laten we niet doen of dit het nieuwe normaal is. Dat is het niet. Probeer het positieve te zien en optimistisch te blijven. Desnoods met hulp van anderen.

Beste inwoners,

De crisis leert ons gelukkig ook veel positieve lessen. Het laat zien dat we echt samen moeten leven, allemaal, en niet ieder op een eigen eilandje met de rug naar de ander. Samenleven betekent ook aandacht en voldoende steun voor de kwetsbaren. En ineens kon dit ook best makkelijk digitaal: privé, op het werk, in de zorg, het onderwijs. Innovaties die anders nooit zo snel mogelijk waren geweest.

En misschien kan een stapje terug in de “rat race” van sneller, sneller, sneller en meer meer meer, ook geen kwaad. Minder groots en meeslepend. Meer genieten van waardevolle kleine dingen, zoals gezin, vrienden, de wandeling in de omgeving, het belletje of kaartje, het Zoom-gesprek.

De crisis legde ook de onderwaardering voor mensen in de zorg, de politie en handhaving en onderwijs ineens pijnlijk bloot. Het belang van hun inzet voor onze samenleving werd weer kraakhelder. Laten we dit niet vergeten.

En alleen samen kunnen we de crisis aan. Een goed functionerende overheid samen met inwoners en het maatschappelijk middenveld. Niet alleen. De gemeente heeft zijn uiterste best gedaan om met alle delen van de samenleving in verbinding te staan, een luisterend oor te bieden, advies te geven, mensen aan elkaar te koppelen en soms ook financieel te steunen. Dat blijft zo, ook in 2021.

En gelukkig is veel daarvan nu al zichtbaar in onze dorpen. Deze crisis liet de enorme kracht van onze samenleving, van onze gemeenschappen zien. Heel veel lichtpuntjes, optimisme, en hoop, ook in moeilijke tijden. Zo veel #aandachtvoorelkaar.

De serenades bij verzorgingshuizen, boodschappen doen voor elkaar, Facebookgroepen en Vrijwilligerspunt waar mensen hulp aanboden, bloemen plukken in bloemenweide Luttenberg, digitale pubquizen, Top700s en bingo’s, creatieve dorpsfeesten, verlichte kerstroutes, Insta-challenges, ondernemers die op unieke manieren samenwerkten, veel steun voor de lokale afhaalhoreca, “Koop lokaal”. En een andere manier van feestvieren tijdens de feestdagen.

En 2021 wordt beter. Niet direct, maar het komt. Ik kijk positief en hoopvol uit naar die toekomst. Het vaccin is in aantocht, en we kunnen veel meer testen. Licht schijnt aan het einde van de tunnel. In 2021 krijgen we mondjesmaat onze vrijheden terug, onze gezondheid wordt beter beschermd, het sociale leven zal op gang komen, de economie trekt hopelijk snel aan. Het leven kunnen we weer oppakken.

Ik wil u speciaal vragen om uw vrijwilligerswerk weer op te pakken. Het is in 2021 tenslotte het Nationaal jaar van de vrijwilliger. Onze samenleving kan niet zonder uw inzet. Ik weet dat een aanzienlijk aantal inwoners, vaak ook ouder, twijfelt om dit te doen. Dat snap ik, maar we hebben u nodig, uw kennis, uw ervaring, uw inzet. Dus alstublieft keer terug naar het koor, het verzorgingstehuis, de sportvereniging, het theater, het dorpshuis, de evenementen, en de vele vele andere activiteiten die onze gemeenschappen kleur geven, die uw leven kleur geven. Pak dat vrijwilligerswerk weer op!

Achter de wolken schijnt de zon, de zonnestralen van hoop en optimisme.

Ik wens alle inwoners namens de gemeenteraad, het college van B&W en de ambtelijke organisatie een heel gezond en hoopvol 2021.

Dank u wel

Tijdens mijn nieuwjaarstoespraak in 2017 zong Eddie Vedder van Pearl Jam het lied van Bob Dylan: “The Times They Are a-changing”. En zo heb ik de afgelopen zes jaar ook ervaren. Veel veranderd, persoonlijk met verhuizing en nu bijna volwassen kinderen, verkiezingen, nieuwe collega’s, andere uitdagingen, een veranderende samenleving, en natuurlijk het Corona-virus. Het waren intensieve jaren, maar hele mooie jaren.

Tijdens mijn installatie sprak ik over mijn overgang van diplomaat naar burgemeester en te gaan van “Een kleine radar in een grote wereld naar een grote radar in een kleinere wereld” Maar ook met dezelfde ambitie om het verschil te maken. Ben blij dat dit samen is behoorlijk gelukt en in de tussentijd heb ik enorm veel geleerd.

De verhouding tussen inwoner en gemeente is echt veranderd, ook tussen ondernemer en gemeente. Veel tevredenheid bij onze inwoners over hun omgeving, maar ook het lokale bestuur. Gemeenschap en gemeente doen echt heel veel samen met elkaar, ongekend. En ook dat geldt nu voor ondernemers. Met prachtige prijzen en een Koninklijk bezoek als pareltjes, vandaag een jaar geleden. En deze verbinding helpt ons uitermate in deze ongekende Corona-crisis.

Ook beleidsmatig en qua uitvoering hele waardevolle stappen gezet op het sociale domein voor onze kwetsbare inwoners, met de omgevingsvisie, in ons buitengebied, in de energietransitie, onze dienstverlening.

Raalte staat ook steeds beter op de kaart in de regio, in het land. Heel belangrijk, want onze omgeving, onze regio, wordt steeds essentiëler voor onze eigen toekomst. Raalte is prachtig aangehaakt bij een veelvoud aan ontwikkelingen en stuurt actief mee. Ik durf wel te zeggen: “we punch above our weight”. Het nieuws over de N35 is hier echt een voorbeeld van. Het succes van velen. Vasthouden en uitbouwen.

De samenwerking in vierhoek: inwoners, gemeenteraad, college, en ambtelijke organisatie is enorm versterkt, verdiept en vernieuwd. De Raad gaat op pad, ambtenaren gaan naar buiten, inwoners komen nu graag naar ons.

En toch vergt dat samenspel aandacht. De omgeving om ons heen verandert snel: meer regio, meer druk op schaarse ruimte, meer beleidstaken, meer digitalisering, meer assertiviteit bij inwoners. Alle vier hoeken moeten mee in de verandering, want als een hoekpunt wegvalt stort het gebouw in.

Ik ben dan ook blij dat ik na aanleiding van mijn herbenoeming toekomstgerichte afspraken in het presidium hebben kunnen maken hierover.

Structurele borging van verworvenheden van gemeente Raalte van afgelopen jaren, o.a. participatie en bestuurlijke vernieuwing, communicatie met samenleving, transparantie en integriteit, een adequate gemeentelijke organisatie, prominente rol in regionale samenwerkingsverbanden als Regio Zwolle.

De verdere versterking van de positie van de gemeenteraad t.o.v. College van B&W en ambtelijke organisatie, o.a. politieke sturing, dominantere rol in beleidsprocessen, verdere verbinding met de samenleving en zichtbaarheid van de gemeenteraad, regie op de regionale samenwerking.

En uiteraard een goede voorbereiding van de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022.

Zelf heb ik de extra ambitie om als burgervader ook meer aandacht te vragen voor moeilijkere thema’s in onze gemeenschap: toenemende polarisatie, betrokkenheid van alle inwoners en verborgen armoede, tegengaan van discriminatie n.a.v. een motie van de Raad, stimuleren van diversiteit, alcohol- en drugsmisbruik, geweld tegen vrouwen en kinderen. Te zorgen dat onze gemeenschappen een fijne plek is voor iedereen zijn.

We moeten onze succes blijven vieren, en ambitieus blijven om het vervolgens nog beter te doen.  Met elkaar.

Veel dank aan de Commissaris van de Koning

Veel dank aan de gemeenteraad voor het vertrouwen

Veel dank aan het College voor de collegialiteit

Veel dank aan de ambtenaren voor de enorme inzet en loyaliteit

En tot slot, veel dank aan mijn kinderen voor hun ongepolijste feedback

En veel dank en liefs aan Saskia voor alle steun en liefde.

Dodenherdenking op 4 mei verliep dit jaar anders dan verwacht. Veel inwoners hebben zich ingezet voor een mooie herdenking. Helaas kon het programma, vanwege het coronavirus, maar in zeer beperkte mate doorgaan.

Gedurende de dag zijn er kransen gelegd op verschillende plekken in Heino, Mariënheem, Luttenberg en Raalte.

Burgemeester Dadema deelde een korte toespraak via verschillende kanalen. De tekst van de toespraak leest u hieronder. Hopelijk kunnen we volgend jaar weer samen komen om te herdenken.

Tekst herdenkingstoespraak Martijn Dadema

Beste inwoners,

Het is vandaag 4 mei. Om acht uur waren we twee minuten stil. Twee minuten stil voor de omgebrachte inwoners uit onze gemeenschappen: dienstplichtige soldaten, verzetshelden, de 38 Joodse Raaltenaren en anderen. Ook twee minuten stil voor alle Nederlandse slachtoffers in oorlogssituaties en vredesmissies na de Tweede Wereldoorlog. Twee minuten stil.

Het is vandaag een hele andere herdenkingsdag dan normaal. Een virus laat ons een pas op de plaats maken. Herdenken én vieren gebeurt daardoor op een andere manier. De kranslegging om acht uur vanavond kon niet doorgaan. In plaats daarvan zijn gedurende de dag kransen gelegd bij diverse monumenten in Raalte, Mariënheem, Heino en Luttenberg om toch te herdenken.

Door het coronavirus wordt voor iedereen extra duidelijk hoe belangrijk vrijheid is. De maatregelen om het virus in te dammen beperken voor iedereen de vrijheid om te doen en te laten wat je normaal zou doen. We beperken onze vrijheid om elkaar gezond te houden. Begrijpelijk, maar niet gemakkelijk.

Onze bruisende gemeente waar je iedere zomer, week na week een feest of festival in één van de dorpen kunt vieren is stil geworden. Het is stil op straat, stil in de horeca, stil in het theater. Stil, zoals het ook was in de vijf oorlogsjaren. Velen van ons krijgen nu voor het eerst te maken met zo’n stilte. En misschien begrijpen we nu een beetje wat de Tweede Wereldoorlog betekende.

In de Tweede Wereldoorlog werden we op de proef gesteld. Doe je het goede? Ook deze tijd stelt ons op de proef vanwege een virus dat mondiaal huishoudt. En als het echt moeilijk wordt zie je de mooie en donkere kanten van landen, van mensen, van onszelf. Kanten die strijden om voorrang.

75 jaar geleden werd de Tweede Wereldoorlog door wereldwijd ingrijpen beëindigd, onbaatzuchtige jonge mannen vielen voor onze vrijheid. En ik hoop van harte dat dat ook nu inspireert om ons van de goede kant te laten zien. Het goede van verbondenheid en solidariteit.  In onze eigen gemeenschappen, maar ook binnen Nederland, naar andere Europese landen en zelfs wereldwijd. Want we zijn verbonden en moeten solidair zijn.

Ik ben ontzettend trots op de verbondenheid en solidariteit die ik hier veel zie. Verbondenheid met de zorg, met ouderen, met lokale bedrijven, met onze sportverenigingen en het onderwijs. En bent solidair met elkaar door zich aan de maatregelen te houden. Dat maakt me trots.

Na vijf jaar eindigde een zwarte periode in onze geschiedenis. Vandaag herdenken en gedenken we dat. Morgen vieren we aangepast 75 jaar vrijheid. En hopelijk, over niet al te lange tijd, kunnen we echt 75 jaar vrijheid samen vieren. In vrijheid!!

Goedenavond,

Van harte welkom in het Hoftheater bij onze nieuwjaarsreceptie. Een speciaal welkom voor de genomineerden van het Goudhaentje 2019: het multifunctionele veld uit Lierderholthuis, de Open Muziekestafette uit Heino, en vrienden van het Hofstedehuis Raalte. Eveneens een speciaal welkom aan genodigde inwoners uit onze gemeente die dit jaar 75 jaar worden. 75 jaar geleden werd u geboren in het jaar van de bevrijding. En dit jaar vieren we uw verjaardag, maar ook 75 jaar vrijheid. Fijn dat u hier allen bent.

Ik wens u en alle inwoners namens de gemeenteraad, het College van B&W en de ambtelijke organisatie een heel voorspoedig en gezond 2020. Het wordt een bijzonder jaar. Allereerst omdat de gemeente is genomineerd als Best Bestuurde Decentrale Overheid. Misschien winnen we volgende week.

75 jaar Bevrijding

Maar het wordt vooral een bijzonder jaar, omdat we 75 jaar bevrijding en 75 jaar vrijheid vieren.

Op 9 april 1945 begon de bevrijding van de dorpen in onze gemeente met Nieuw-Heeten en Heeten gevolgd door Luttenberg en Mariënheem op 10 april, Raalte en Broekland op 11 april, Heino op 12 april en tenslotte Lierderholthuis en Laag Zuthem op 13 april 1945.

Het einde van vijf gitzwarte jaren in Salland was een feit. Vijf jaren van leed die bepalend zijn geweest voor veel families. Voor vele generaties. Ook hier en nu nog.

Vijf jaren van nazi-overheersing die gepaard gingen met plunderingen, razzia’s, tewerkstelling, de avondklok. Met gevoelens van angst, vernedering, willekeur en onmacht.

Vijf jaren met slachtoffers, ook in onze gemeenschappen. Dienstplichtige soldaten die hun leven verloren in de eerste weken van de oorlog. In Raalte werden 39 inwoners van Joodse afkomst weggevoerd. 38 van hen zijn omgebracht. Helden die het verzet in de verschillende dorpen leidden werden opgepakt en soms ook gefusilleerd. De V2-ramp maakte 19 slachtoffers op 4 december 1944 in Luttenberg.

De opluchting was groot toen de bevrijding kwam tussen 9 en 13 april 1945.

En 75 jaar bevrijding wordt dan ook groots gevierd in onze dorpen met uitgebreide programma’s die zijn ontstaan in de lokale gemeenschappen rondom lokale thema’s. Het leeft enorm en het is hartverwarmend om zoveel vrijwilligers te zien die zich inzetten om 75 jaar vrijheid levend te houden.

Het programma in Mariënheem wordt bijvoorbeeld georganiseerd rondom de beschieting van een trein op 25 februari 1945. In Heino staat de gijzeling van 66 mannen als vergelding van een gewonde Duitse soldaat centraal. Heino werd 12 april bevrijd, maar op 14 april keerden deze mannen pas ongedeerd terug. Tot die tijd leefde iedereen tussen hoop en vrees. Er kon na twee dagen pas het echte feest worden gevierd.

In Raalte wordt een kunstwerk van Daan Roosegaarde getoond in de Plaskerk. Roosegaarde maakte een tijdelijk kunstwerk van honderdvierduizend fluorescerende stenen om alle slachtoffers van de Holocaust te herdenken. Ook in Raalte komt een deel van deze stenen te liggen ter nagedachtenis van de 38 omgekomen Joodse inwoners. En we sluiten af op 5 mei met een uniek bevrijdingsconcert in Raalte voor alle inwoners. Ga naar raalteviertvrijheid.nl voor alle programma’s.

75 jaar Vrijheid

Het is goed om stil te staan bij 75 jaar bevrijding, en de herinneringen levend te houden.

Stilstaan bij de verhalen van toen, bij de Tweede Wereld Oorlog; stilstaan bij de Holocaust; stilstaan bij de bevrijding van de Duitsers.

En stilstaan bij de Vrijheid zelf.

Jan Willem Bartels, een 17-jarige jongen die woonde aan de Rijksweg Heino-Zwolle dichtbij de Ganzepannebrug schreef in zijn dagboek op 13 april, de dag van zijn bevrijding: “Vanmorgen was nog alles rustig. Vader en ik zijn toen op verkenning uitgegaan. We wilden eens voorzichtig proberen om thuis te komen om te zien hoe het daar was. Toen we uiteindelijk thuis kwamen zagen we de Canadese soldaten al over de weg lopen. De tranen kwamen ons in de ogen van blijdschap. Na zoveel ellende en na bijna 5 jaar onder de druk van de Duitsers te hebben gezeten waren we nu opeens vrij. Dat woordje “vrij”, we kenden het bijna niet meer.”

Vrij zijn. Vrijheid. Wat is dat eigenlijk? Voor Jan-Willem Bartels was dat duidelijk in 1945.

Maar wat is vrijheid in onze huidige tijd? Wat is vrijheid voor u? Koesteren we die vrijheid eigenlijk wel?

Vrijheid is voor mij dat je mag zijn wie je wilt zijn, je mag vinden wat je wilt vinden, je mag geloven wat je wilt geloven, je mag liefhebben wie je wilt liefhebben.

Eigenlijk de mogelijkheid om te doen en laten wat je wilt terwijl een ander ook kan doen en laten wat hij wil. Een cruciale kernwaarde van onze samenleving die wordt geborgd door onze grondrechten in de Grondwet en onze liberale democratie. In beiden leeft de geest van de bevrijding in mijn ogen voort.

Hoofdstuk 1 van de Grondwet is de basis. Gelijke behandeling met vrijheid van seksuele voorkeur, de vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van vereniging en vergadering, de onaantastbaarheid van het lichaam. Dus om onze vrijheid te koesteren moeten we onze grondrechten koesteren.

Maar de vrijheid is niet ongelimiteerd. Gelukkig maar, want als iedereen kon doen waar hij zin in had dan betekende jouw vrijheid vaak de onvrijheid van een ander.

Het vuurwerkverbod is hiervan een mooi actueel voorbeeld. Aan de ene kant de vrijheid van inwoners om vuurwerk af te steken. Waarom zou je die vrijheid beperken? Anderzijds betekent vuurwerk nu voor anderen een beperking van hun vrijheid. De oude buurvrouw die niet naar buiten durft, ongelukken en schade voor de samenleving, overlast voor dieren, hulpverleners die hun werk niet kunnen doen. Wat is de juiste balans?

Het debat over de beperking van deze vrijheid, hoe ver dit mag gaan en op welke wijze dit wordt vormgegeven is de rode draad in onze politieke geschiedenis. Het is de essentie van onze liberale democratie. Want er is niet één waarheid. Mensen hebben verschillende waarden en visies op vrijheid. Dus om onze vrijheid te koesteren moeten we onze liberale democratie koesteren.

Ik noem het bewust onze liberale democratie. Dat is onze vorm van samenleven. Democratie: de meeste stemmen gelden. Liberaal: individuele vrijheden en rechten worden beschermd, ook van minderheden, ongeacht de vraag hoe de meerderheid daarover denkt.

Tussen beide bestaat natuurlijke spanning. Hoeveel ruimte pakt de meerderheid, hoeveel vrijheid krijgt de minderheid? Hoe individueel en afwijkend van de meerderheid mag je zijn? Neem vrouwenrechten, homorechten, vraagstukken over levenseinde via abortus of euthanasie, vrijheid van onderwijs, integratie versus assimilatie.

In Nederland mag je gelukkig een individu of groep zijn die afwijkt van de meerderheid. En dit was geheel weg in de Tweede Wereldoorlog. Anderen bepaalden jouw vrijheid. Geen enkele tegenspraak, geen verdeling van macht, geen minderheden die werden beschermd. Het tegenovergestelde met miljoenen doden tot gevolg.

En daarom was Jan-Willem Bartels zo blij op 13 april 1945 dat hij en zijn vader weer vrij waren. We moeten we deze vrijheid vieren en koesteren. Allemaal!

Maar dit mooie systeem van vrijheid, grondrechten en de liberale democratie staat soms wel onder druk in een tijd dat we juist 75 Jaar Vrijheid moeten vieren.

Om de vrijheid te beschermen in een liberale democratie moeten de discussies over de inhoud gaan, over de waardentegenstellingen, over belangentegenstellingen, over politieke standpunten. Het ondermijnen van het systeem zelf voor eigen politiek gewin zet onze vrijheid onder druk.

Ik zie te vaak dat wordt getwijfeld aan de representativiteit van het parlement en de onafhankelijkheid en integriteit van de rechtspraak, de wetenschap en de journalistiek. Andere feiten en meningen worden niet inhoudelijk bevochten, maar de boodschapper wordt verdacht gemaakt, weggezet in een ideologische hoek, beticht van verraad. Bewuste polarisering vindt plaats, die groepen tegen elkaar opzet en die het vijanddenken stimuleert.

Steeds vaker wordt geprobeerd om de vrijheid te begrenzen, omdat de mening niet aan staat, het geloof niet aan staat, de geaardheid niet aanstaat, de inhoud van een betoging niet aan staat. De roep om de vrijheid van een ander in te perken. Vrijheid selectief toe te kennen, alleen aan de meerderheid. De eigen vrijheid lijkt heilig, maar die van een ander niet.

Beste aanwezigen,

Om vrij te zijn.

Koester dan uw eigen vrijheid, maar koester ook de vrijheid van een ander.

Koester dan uw grondrechten, maar koester ook de grondrechten van een ander.

Koester dan allemaal onze prachtige liberale democratie.

Onze wet begrenst, uw moraal begrenst, maar verder moeten we met elkaar het gesprek aan blijven gaan over de inhoud. We moeten verbinding zoeken met alle inwoners. Iedereen moet zich vertegenwoordigd voelen in onze democratie. En dan consensus zoeken via stevige inhoudelijk debatten.

Dat zou een mooi eerbetoon zijn aan 75 Jaar Vrijheid.

Dank u voor uw aandacht. Ik wens u een heel vrij 2020 toe en alle bijna-75-jarigen een hele fijne verjaardag.

Luistervinken, visiemakers. Gaat een belletje rinkelen bij deze woorden? Misschien als u in de gemeente Raalte woont. Het zijn termen die passen bij de veranderende rol van de gemeente Raalte in onze gemeenschappen.

Waarom? Dat leg ik uit en ook waarom dat relevant is voor vanavond. De gemeente moet een nieuwe visie op de fysieke leefomgeving maken, dus over onze dorpen, ons buitengebied. Wat vinden we belangrijk?

Vroeger zouden we een visie hebben geschreven in het gemeentehuis en vervolgens in een zaaltje, zoals deze, een gesprek hebben gehad met een handvol geïnteresseerden. En de gemeenteraad had uiteindelijk hierover gesproken en een ei gelegd. Nu niet meer.

Luistervinken en visiemakers: onze luistervinken zijn ambtenaren en inwoners die hebben geluisterd en gesprekken hebben gevoerd in onze gemeenschappen, waar onze inwoners zijn: de supermarkt, de snackbar, de voetbalvereniging, de oud papier inzamelpunten. Om te vragen wat ze belangrijk vinden in onze omgeving?? En dat hebben we ook online gedaan. 1100 inwoners hebben ons verteld wat ze belangrijk vinden.

Op basis van deze input en de input van onze experts in het gemeentehuis is nu een tweede ronde gaande om van alle input te komen tot een echte visie met heldere keuzes. De visiemakers doen dat. Geen ambtenaren, maar 115 inwoners, redelijk verdeeld over de dorpen, leeftijden en achtergronden die samen met elkaar moeten komen tot een visie. Maar ik denk wel voornamelijk HBO.

Een spannend proces, en compleet anders dan 5 jaar geleden hadden gedaan. De participatiesamenleving in actie. En we zien dit op allerlei terreinen in onze gemeenschappen. Soms aangejaagd vanuit de gemeente, bijvoorbeeld nieuw beleid voor groen, economie, zorg of verkeer. Maar ook vaak vanuit de samenleving, zoals de dorpshuizen, Ozoo-Verbindzorg, het Bouwhuisplein in Broekland, zonnepark in Heeten of zorgappartementen in Mariaoord in Luttenberg.

Participatiesamenleving en de geschiedenis

Over deze participatiesamenleving, wat dat betekent voor inwoners en de overheid en het belang burgerschap zal ik spreken vanavond.

En we hebben het hierover als gevolg van een veranderende samenleving. We zijn al met bijna 17,4 mln. Inwoners, welvaart is enorm gestegen, vrouwen werken, opleidingsniveaus zijn onvergelijkbaar met vroeger, de verzuiling is bijna weg, individualisering kwam ervoor terug met ook hele mondige inwoners, mondialisering, technologische vooruitgang, sociale media. U kent deze lijstjes.

En soms verandert de wereld heel weinig, helemaal in Salland: de timmerweek/timmerdorp bestaat nog steeds en bij verjaardagen zit je nog steeds in een kring met de mannen en vrouwen aan beide kanten. Maar ook is onze grondwet amper aangepast en ons parlementair stelsel is bijna hetzelfde als 100 jaar geleden. En onze gemeenschapszin in Salland blijft sterk.

Er is veel in beweging. De uitdaging is om mee te veranderen waar dat moet en het goede ook te bewaren.

Een belangrijke trend in mijn wereld is die participatie samenleving. En dat gaat over een nieuwe gelijkwaardige relatie tussen inwoner en overheid. Over andere vormen van zeggenschap en democratie, andere rollen en verantwoordelijkheden. En dat is heel goed, want deze relatie is niet statisch, is altijd aan verandering onderhevig geweest.

De betrokkenheid van burgers of inwoners is in de laatste eeuwen enorm veranderd. En de rol van de overheid is erg veranderd. En dus moet de interactie tussen inwoners en overheid ook blijvend veranderen.

Als inwoners was je heel langs niets, je had geen invloed, geen zeggenschap en deed wat werd verlangd. Je was een instrument van anderen, heel hiërarchisch. En de e tijd van de adel en de horigen, van revoluties tegen koningen, of de opkomst van dictaturen, ook in Europa, is soms slechts tientallen jaren, Spanje, Griekenland.

De interactie tussen inwoners en overheid verandert door de context die verandert als gevolg van trends die ik noemde. In de 19e eeuw verandert veel door de industriële revolutie, o.a. onze grondwet in 1848, maar ook toenemende zorg voor armen, zorg voor kinderen, zorg voor onderwijs. In 1919, dit jaar pas 100 jaar geleden, werd het algemene kiesrecht voor alle inwoners, mannen en vrouwen, ingevoerd. Toen nog vanaf 23 jaar. Daarvoor stemde het grootste deel van de bevolking überhaupt niet. Werd inwoners niets gevraagd

In de eerste 50 jaar daarna werd de betrokkenheid en zeggenschap vooral via de zuilen vormgegeven. Voormannen: de dominee, de pastoor, de directeur van school, de burgemeester, u en ik dus,  hadden het voor het zeggen, en de rest volgde. De rol van de overheid was tot de oorlog ook beperkt. Veel werd opgepakt door de zuilen zelf.

Na de oorlog veranderde dit enorm. De wederopbouw en de introductie van de sociale zekerheid in de jaren 50 waren aanjagers van een overheid die alles bepalend was: “Wij weten wat goed is”. Een samenleving met dominante zuilen en een bepalende overheid zorgde dat de hiërarchische samenleving bleef bestaan. Als individueel inwoner had je nog steeds weinig te zeggen. Je stemde volgens de zuil en dat was het. Niet voor niets kwam D66 op in 1966.

De zuilen verdwenen langzamerhand, maar ook werd de sociale zekerheid veel te duur en leidde tot inactiviteit bij velen, bijv. de WAO van Kok. Dus in de jaren 80/90 werd het marktdenken dominant met de markt als efficiënte leverancier van publieke goederen als openbaar vervoer, zorg, zelfs onderwijs. De overheid moest ook als een bedrijf werken met klanten.

Sinds 2000/2010 begint dit te kantelen: individualisering gaat door en de gemeenschap komt terug in het discours, de markt levert ook vaak niet en de roep om een stevige overheid komt soms ook terug, 1x per vier jaar stemmen is niet meer genoeg, burgers willen veel meer meedoen. Door de context, de trends, verandert de samenleving van een hiërarchische samenleving die verticaal is georganiseerd naar een netwerksamenleving die horizontaal is gestructureerd. En best snel. Veel nieuwe spelers die zich willen bemoeien met die samenleving. In 2013, in de troonrede, benoemde de Koning dit als de participatiesamenleving.

Participatiesamenleving en de toekomst

We spreken veel over dit onderwerp. Met prachtige termen: doe-democratie, burgerparticipatie, energieke samenleving, participatieve democratie etc. Dikke rapporten van de Raad van het Openbaar Bestuur en het Sociaal Cultureel Planbureau. Bijna alle gemeenten zijn hiermee bezig.

Ook het onderwijs is er druk mee bezig via het burgerschapsonderwijs. Het wetvoorstel van Minister Arie Slob over “Verduidelijking burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs”. Ik las een internet consultatie van curriculum.nu over burgerschapsonderwijs, maar ook best veel artikelen in vakbladen en nationale kranten over de nieuwe wet.

Het leeft bij gemeenten en onderwijs, maar volgens mij praten we nooit samen over dit onderwerp terwijl we allebei cruciaal zijn. En daarom dit thema vanavond in uw midden.

Die participatiesamenleving is een hele andere manier om maatschappelijke opgaven of hippe wetenschappelijke term “Publieke Waarden” samen te gaan realiseren. Inwoners en overheid samen. Opgaven als een veilige leefomgeving, armoedevrije samenleving, gezonde burgers, en concreet vormgegeven via mooie voetbalvelden, openluchtzwembaden, onderhouden openbare ruimte, prettige dorpshuizen etc.. Maar ook regionale uitdagingen als de economie in de Triple Helix met overheid, ondernemers, onderwijs.

En dat is een uitdaging, want in de interactie tussen inwoner en overheid moeten beiden veranderen om optimaal vorm te geven aan die samenleving.

Door de grote aanwezig overheid in de jaren 50-80 die wist “wat goed was” en van de markt van 90-00 waar de inwoner een vragende klant was is de oplossing voor collectieve vraagstukken en problemen veel te ver af komen te staan van inwoners.

Veel inwoners voelen amper verantwoordelijkheid voor hun omgeving, laat staan problemen verder weg. Ze wijzen naar de overheid als overlast of problemen zich voordoen en voorzieningen onvoldoende worden geleverd. Inwoners gedragen zich best vaak als consument of cliënt, vragen vooral en reageren erg mondig als het hen niet zint. Alsof de overheid, de gemeente de vijand is. U zult dat vast herkennen in het gedrag van sommige ouders.

En de overheid denkt nog steeds heel vaak de eigenaar te zijn van het probleem, de uitdaging, de maatschappelijk oplossing en degene die weet wat de oplossing is. Wij praten nog steeds in jargon, verschuilen ons achter juridische redeneringen en beleid, doen net alsof inwoners niets toe te voegen hebben: “Wat weten zij nou?”.

Zie hier: verwijdering, teleurstelling, mislukking, dalend vertrouwen in de politiek.

Samenleving

Ik vind dat de hele samenleving de eigenaar van de publieke zaak moet zijn. Samen het probleem, vraagstuk of wens van inwoners gaan oppakken, niet langer primair de overheid, de markt of de zuil. Hierbij gebruikmaken van de enorme kennis, kunde en energie in de samenleving.

De Raalter politiek omarmt dit in het raadsakkoord, het Roalter akkoord: “De rol van de gemeentelijke overheid ten opzichte van de samenleving is veranderd van een klassieke verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving. We willen toegroeien naar een nieuwe verhouding tussen gemeente en samenleving, daarbij gebruik maken van de kracht van onze inwoners.”

Dit is makkelijker gezegd dan gedaan, ook gezien de houding van inwoners en overheid, zoals ik net aangaf.

In gemeenteland zijn we er druk mee bezig met onszelf, wat is onze rol. De rol van de gemeenteraad, de rol van wethouders, de rol van ambtenaren. Wat moeten we allemaal doen om de inwoners meer aan zet te laten zijn, welk gedrag moeten we afleren, en welk gedrag moeten we aanleren. Cursussen, experimenten, leerarena’s, congressen, boeken. Het voorbeeld van de Luistervinken is beeldend van deze zoektocht.

Maar ik merk meer en meer dat we een groep onvoldoende benoemen: de inwoners. En dan bedoel ik alle inwoners. Wie leert hen eigenlijk te participeren in deze participatiesamenleving? Wie traint hen in nieuwe methoden van werken, wie leert hen om initiatieven tot een succes te maken? Wie leert hen om daadwerkelijk mee te doen, zodat alle inwoners in principe worden gehoord? Wiens verantwoordelijkheid is dat eigenlijk zonder betuttelend te worden. Hoe worden we een lerende samenleving?

In de gemeente Raalte zien we veel energie in de samenleving, bij inwoners. Maar we zien wel dat deze energie niet evenredig is tussen de verschillende dorpen, en niet evenredig tussen verschillende thema’s. Sommige dorpen lopen voorop, zoals Luttenberg en Broekland, en andere dorpen moeten nog wennen, zoals Laag-Zuthem en Heino en Raalte. En dat zien we natuurlijk nog veel meer in steden waar sommige groepen en wijken helemaal zijn afgehaakt.

De WRR maakt onderscheid in vier burgerschapsstijlen: Verantwoordelijken (30-35%): kunnen en willen participeren, Volgzamen (15%): willen wel, maar kunnen niet, Pragmatici (25-30%), kunnen wel, maar voelen zich niet uitgedaagd om mee te denken en doen, Critici (25-30%): willen en kunnen niet participeren.

Het SCP gaf bijvoorbeeld in 2018 aan dat 60% van de Nederlandse bevolking geïnteresseerd is in politiek, maar dit neemt af, en vooral bij laagopgeleiden. De waardering van de politiek staat ook enorm onder druk. In Raalte is het percentage vrijwilligers in georganiseerd verband 43% (landelijk rond de 25-30%) en überhaupt iets voor een ander gedaan 52% (landelijk 45%). Dus de helft, ook bij ons, doet niets. Veel potentieel.

En dat zien we eigenlijk ook in verkiezingen, boze kiezers. Dat zien we ook bij maatschappelijke discussies: gele hesjes, boze mensen bij AZC’s. Maar een heel deel van onze samenleving voelt zich niet gehoord en heeft onvoldoende kennis en vaardigheden om dit kenbaar te maken.

En daar zit de echte uitdaging om de participatiesamenleving een realiteit te laten worden. Hoe krijgen we een lerende samenleving waarin iedereen meedoet? En die verandering begint bij de kinderen.

Burgerschap

Burgerschap en burgerschapsonderwijs is daarom nog nooit zo belangrijk geweest als nu, en voor de toekomst. Veel ouderen gaan we niet meer veranderen, maar kinderen kunnen nog worden gevormd. Die moeten de kennis en vaardigheden meekrijgen om volwaardig deel te nemen aan die participatiesamenleving.

We zien, en denk ik terecht, zorgen over het niveau van deze kennis en vaardigheden, en ook een tweedeling. En ik ben erg benieuwd naar uw visie.

Oud-Minister Remkes heeft als voorzitter van een eminente Staatscommissie “Parlementaire stelsel” ook hiernaar gekeken. En constateert: “de verschillen in kennis over burgerschap zijn in Nederland veel groter dan in andere westerse landen. Een derde van de scholieren heeft veel kennis, een derde juist weinig tot heel weinig, en derde er tussenin. En meisjes veel meer dan jongens. En kinderen uit gezinnen met laagopgeleide ouders minder dan gezinnen met hoogopgeleide ouders. Vwo-jongeren doen op school positieve ervaringen op met praktische democratie en vmbo-jongeren amper.”

Maar het goede nieuwe is dat dit niet statisch is, dus we hebben samen invloed op deze houdingen en verhoudingen. Het verdient dus echte aandacht. En u heeft hierin een cruciale rol. Het kabinet is zoals ik noemde ook bezig met een wetsvoorstel “Verduidelijking burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs”.

Het zit straks in de uitvoering wat de wet ook precies zal zeggen. Ik zou het graag zien als een gedeelde verantwoordelijkheid, van het gezin, van de buurt, van vrienden, van media, van u, van mij, van ons allen.

Voor mij is de essentie tweeledig.

1. We leven in een democratie en wat betekent dit.
2. We leven in een Sallandse gemeenschap en wat betekent dat?

Democratie is veel meer dan verkiezingen. Het is veel dieper. De journalist Marcel ten Hooven heeft een heel goed boek geschreven “De ontmanteling van de democratie” en hierin definieert hij de democratische rechtstaat als de georganiseerde kunst van het samenleven.” Hij zegt ”De democratische rechtstaat is de institutie die mensen in het leven hebben geroepen om niet redeloos tegenover elkaar te staan. Hoe beter hij op orde is, hoe groter de kans dat mensen zich in de samenleving senang voelen en met elkaar kunnen leven.” Vrijheid, gelijkheid, omgaan met diversiteit, tolerantie, respect voor minderheden, de rechtstaat, kunnen luisteren en beargumenteren. Paar losse termen die speels invulling moeten krijgen.

Sallandse gemeenschap noem ik specifiek want onze eigen context is belangrijk. En dat is Salland. En leven in een Sallandse gemeenschap is in essentie noaberschap. We doen het samen, we voelen ons allemaal verantwoordelijk voor onze omgeving, onze naaste, en zetten ons allemaal in. Dat moeten we uitstralen aan nieuwkomers van buiten Salland, maar ook aan onze kinderen. En tegelijk voorbereiden om een wereld buiten Salland.

En wat mij betreft is dit een collectieve opdracht voor ons allen. Ik ben positief, want we doen al best veel samen met het onderwijs. Bezoeken aan het gemeentehuis, rondom 4 mei het project Gedenken en Herdenken met de jeugdburgemeester, het 4VWO-debat, vraaggesprekken en debat met de burgemeester tijdens maatschappijleer op het Landstede en de plaatsing van het stembureau en politiek debat op die school.

Afgelopen jaar ben ik dan ook dit thema gaan bespreken met het Carmel College, en dat leidde al tot een Carmel debat waaraan niet alleen VWO-ers deelnamen, maar ook tot enkele projecten die leerlingen voor de gemeente kunnen uitvoeren, zoals herinrichting van een nieuwe wijk, of een verkeersoplossing bij de Leere Lampe. De aanhaking van het vmbo is hierin essentieel.

En ook onze samenwerking met het basisonderwijs krijgt een impuls door de Kindergemeenteraad. De gemeenteraad van Raalte, of specifieker Mark Kampman en Irene van der Vegte, zijn initiatiefnemer en uitwerker van het idee van een Kindergemeenteraad voor basisscholen in Raalte. Het doel is om kinderen van groep 7 en 8 op een speelse manier in aanraking te brengen met de politiek. Het bevat een lesprogramma, hulp van raadsleden en de dag van de kindergemeenteraad waar concrete voorstellen worden gepresenteerd door de kinderen. Het beste voorstel met de meeste steun van de kindergemeenteraad krijgt 2500 euro om uit te voeren. Mark en Irene zijn ook aanwezig, want ik vind dit prachtig passen in de ambities van Raalte. En leuk dat zoveel scholen enthousiast reageren. Schiet ze aan!

Ik geloof dat we onze samenwerking verder kunnen verdiepen. Wij weten veel over onze gemeenschap en democratische waarden. U weet veel van onderwijs, didaktiek, leerlijnen en uw leerlingen. Samen is 1+1 is 3.

Ik sluit dan ook af met het pleidooi voor een Sallands burgerschapsoffensief van het primaire onderwijs, voortgezette onderwijs, beroepsonderwijs samen met de gemeente en anderen. Samen werken om onze jongere inwoners in hun kracht te zetten, en voor te bereiden op de toekomst in de participatiesamenleving.

Dank u wel.

Beste aanwezigen,

Het is 4 mei, acht uur geweest. We zijn twee minuten stil geweest. Twee minuten van bezinning en gedachten aan alle Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, en oorlogssituaties en vredesmissies nadien. Twee minuten stil om ook de overleden inwoners uit onze eigen gemeenschap te herdenken, de personen op het monument, de 38 joodse mensen die zijn vermoord, en andere overledenen uit Raalte in de oorlog.

Twee minuten terugkijken, en ook om na te denken over wat dit betekent voor ons leven vandaag de dag. Met dit herdenken en gedenken maken we de verbinding tussen toen, hier en nu, en onze toekomst. We moeten niet vergeten, en lering trekken uit dat verleden voor ons handelen van vandaag en morgen.

Op 4 mei herdenkt en gedenkt Nederland de Tweede Wereldoorlog. Op 5 mei vieren we onze vrijheid. Maar wat is vrijheid eigenlijk?

Dat was op 5 mei 1945 wel duidelijk. De Duitsers waren verslagen, de geallieerden waren weer heer en meester in Nederland. De avondklok werd opgeheven, voedsel was weer voldoende beschikbaar en de angst was weg. Nederland, de Nederlanders, konden weer zelf beschikken over hun eigen land en bepalen wat ze wilden.

Volgend jaar is het 75 jaar geleden dat deze vrijheid werd herwonnen. 75 jaar van voorspoed en vrijheid. Maar wat is vrijheid anno 2019? Wat betekent vrijheid voor u? Vraagt u zich dat weleens af? Ik, veel te weinig?

Is vrijheid de keuze uit een heleboel modellen smartphones, verzekeringen of sportclubs. Jazeker, maar het gaat veel verder. Onze vrijheid is geborgd in de grondwet, onze grondrechten: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, de vrijheid van vereniging, de vrijheid van vergadering en betoging.

Kortweg: je mag zijn wie je wilt zijn, je mag vinden wat je wilt vinden, je mag geloven wat je wilt geloven, je mag liefhebben wie je wilt liefhebben.

Dat is een enorm groot goed. Geloven zonder bang te zijn dat je wordt vervolgd. Dat lijkt zo normaal, maar was het honderden jaren echt niet. Kunnen houden en trouwen van iemand met hetzelfde geslacht. Dat was onmogelijk tot ver in de vorige eeuw. En wordt nu nog steeds niet altijd geaccepteerd. Demonstreren wanneer je wilt over elk onderwerp zonder door militairen in elkaar te worden gemept. In veel landen onmogelijk.

Het lijkt wel of we tegenwoordig maximaal gebruik willen maken van onze vrijheid op meningsuiting. Iedereen geeft zijn mening, dag en nacht, op tv, internet of via sociale media. Iedereen vindt iets. De één nog luider dan de ander. De vrijheid om te luisteren en te begrijpen wordt helaas veel minder gebruikt.

Is onze vrijheid dan onbegrensd, en zo nee, waar ligt die grens, wie bepaalt die grens? Onze vrijheid wordt begrensd in onze grondwet door onze andere wetten. Je mag bijvoorbeeld veel zeggen, maar niet discrimineren of aanzetten tot haat. En dat is maar goed ook, want het is dit jaar 25 jaar geleden dat de genocide in Rwanda plaatsvond en dat kwam mede door de haat die radiostations verspreidden over de Tutsi’s.

Je mag bijvoorbeeld altijd demonstreren. Een burgemeester kan dat nooit verbieden op de inhoud. Ik moet maximaal inspanning leveren om demonstreren mogelijk te maken. Verbieden is een uiterste optie als de gezondheid, het verkeer of de openbare orde wordt bedreigd, en dat is de begrenzing.

Maar wordt onze vrijheid alleen door onze wet begrensd? Ik hoop het niet. Ik hoop ook door onze moraal, door onze wens om een samenleving te zijn. Niet alles hoeft gezegd te worden. Want jouw vrijheid van meningsuiting kan buitengewoon kwetsend zijn voor een ander. Jouw vrijheid kan de onvrijheid van een ander betekenen.

Pesten is een goed voorbeeld: iemand uitmaken voor dikzak is niet verboden, vrijheid van meningsuiting. Maar het is zeer kwetsend voor die ander, en zeer onnodig. Iemand voelt zich ellendig hierdoor, uit zich misschien moeilijker en vertoont zich lastiger in het openbaar. Jouw vrijheid leidt tot onvrijheid van deze persoon.

En dat geldt tegenwoordig veelvuldig in deze tijd van meningen, soms fact free, met een soms niet-aflatende stroom van verdraaiingen, beledigingen, en bedreigingen richting allerlei personen, groepen, gezagsdragers. Vrijheid geeft dus ook verantwoordelijkheid voor uzelf. Verantwoordelijkheid om na te denken, want uw eigen moraal begrenst uw eigen vrijheid vooral.

Steeds vaker wordt ook geprobeerd om de vrijheid te begrenzen omdat de mening niet aan staat, het geloof niet aan staat, de geaardheid niet aanstaat, de inhoud van een betoging niet aan staat. De roep om de vrijheid van een ander in te perken. Vrijheid selectief toe te kennen. De eigen vrijheid is heilig, die van een ander niet.

Uw vrijheid is een groot goed, maar dat kan alleen als de vrijheid van een ander ook wordt gerespecteerd. Als we opkomen voor de vrijheid van een ander, ook als dat onaangenaam is.

Want meningen mogen worden geuit, moeten worden geuit, ook afwijkende en abjecte meningen. Onze wet begrenst, uw moraal begrenst, maar verder moeten meningen bestreden met andere meningen, met symbolen, en beslecht in het debat.

Om onze vrijheid voor iedereen overeind te houden moeten we veel meer doen om elkaar te verstaan, om tot elkaar te komen. Bestuurders en politici moeten niet polariseren, groepen tegenover elkaar zetten en extra afstand creëren, maar verbinding maken en gemeenschapszin nastreven.

Je hoeft het niet eens te zijn. Sterker nog, je moet het vaak niet met elkaar eens zijn. Dat is de kern van onze vrijheid, van onze democratie. Maar dat hoeft niet de hele dag te worden uitvergroot om maar in de media te komen. Dat hoeft niet constant te worden overdreven, zodat het lijkt dat ons welvarende land op instorten staat. We hoeven elkaar niet voor rotte vis uit te maken, en constant de extremen op te zoeken. Want die vrijheid zet onze samenleving onder druk, en leidt tot chagrijn en onzekerheid. Dat leidt tot druk op de vrijheid van ons allen. 

Ook in Raalte moeten we alert blijven en nadenken of iedereen vrij kan zijn. Ook bij ons is homoseksualiteit nog niet zeer geaccepteerd en komen tieners niet makkelijk uit de kast. Ook bij ons moeten we wennen aan nieuwkomers die anders omgaan met hun vrijheid.

Ook bij ons wordt gedemonstreerd op een wijze die inhoudelijk niet aanstaat, maar gewoon mag. Ook bij ons is anders zijn niet altijd even makkelijk. Ook bij ons vergt vrijheid constante aandacht. Van ons allemaal. Want u kunt niet vrij zijn als een ander niet vrij kan zijn.

Beste aanwezigen,

75 jaar lijkt lang geleden, maar in onze historie is het maar een klein stapje. Het is dit jaar slechts 100 jaar geleden dat vrouwen mochten gaan stemmen, 100 jaar algemeen kiesrecht. Slechts 100 jaar mag iedereen in onze samenleving meebepalen. Daarvoor duizenden jaren niet. Duizenden jaren werd de loop van het leven bepaald door anderen, door de koning, de adel, de overheerser, de kerk, de echtgenoot, de vader.

De vrijheid voor iedereen is nog niet zo oud, en kwetsbaar. We moeten zuinig zijn op onze vrijheid, en zuinig zijn op onze rechten. Het jaarthema voor 4/5 mei 2019 is dan ook niet voor niets “In vrijheid kiezen”.

Nu is het moment om terug te denken aan bijna 75 jaar bevrijding en te bedenken wat die herinnering voor ons betekent voor vandaag en morgen. Vijf jaar lang werd toen onze vrijheid beknot door de bezetter. Vijf jaar lang werd de vrijheid van minderheden als de joden, zigeuners en homoseksuelen verpletterd door vernietiging. Vijf jaar lang was iedereen onvrij.

Wat betekent vrijheid voor u?

Dank u wel.

Het Dorp; een prachtig lied van Wim Sonneveld. Twee jaar geleden opende ik mijn nieuwjaarstoespraak met ‘The times they are a-changin’’ van Bob Dylan. Nu eigenlijk met de tegenhanger hiervan: Het Dorp.

Het Dorp gaat over behoud van het oude in een tijd van verandering. ‘The times they are a-changin’’ gaat over het omarmen van de verandering. Verandering en behoud, vernieuwing en traditie: elk mens, elke samenleving, elke generatie heeft beide in zich. Ik ook. Ik houd van verandering, maar kan ook genieten van fijne tradities. De ene keer overheerst de wil om te veranderen, de andere keer het behoud van het bestaande.

Dit prachtige melancholische lied gaat over Deurne, maar het had net zo goed over een van onze dorpen kunnen gaan. Wim Sonneveld zong het origineel, maar tijdens het cabaret op de woensdagavond van de Stoppelhaene zong Karin Bloemen haar eigen ontroerende versie.

Stoppelhaene, en ook andere dorpsfeesten, zijn natuurlijk een prachtig voorbeeld van traditie en vernieuwing. Daarom floreert het evenement: Het heeft een fundament in de traditie, maar is ook constant bezig met vernieuwing.

Een toekomstbestendige gemeenschap heeft ook de juiste balans tussen het behoud van het goede en de wens om vooruit te komen. Juist verandering omarmen is noodzakelijk in plaats van alleen maar het verleden verheerlijken. Dat verheerlijken kunnen we tegenwoordig zo goed. En Het Dorp laat zien dat dat in 1965 ook al zo was. Niets menselijks is ons vreemd.

De kerstperiode en de overgang naar een nieuw jaar kenmerken zich ook altijd door een beetje melancholie. Het is het moment van terugkijken, vooruitblikken en beschouwen. En vandaag doen we dat vooral met veel plezier. Ik heet u van harte welkom op deze nieuwjaarsreceptie van de gemeente Raalte en vraag alvast een daverend applaus voor Hans Groen, Ton Nieuwkamp, Erwin Heeregrave, Joyce Groen en Hilbert Huisman.

Verandering is van alle tijden. Bijvoorbeeld onze omgeving. U ziet hier Raalte veranderen. Van een heel klein dorpje in 1930 met een paar huizen om de Kruisverheffing tot nu. Maar ook ons landschap verandert. Van een onontgonnen heidegebied naar vruchtbare landbouwgrond. Boerderijen ontstonden, dorpjes werden dorpen, wegen werden aangelegd en verhard, riolering kwam en elektriciteitspalen rezen uit de grond.

Later verdwenen kleine boerderijen en kwamen er burgers wonen, boerderijen groeiden door, grote weilanden ontstonden, industrieterreinen breidden uit, scheepvaart op het Overijssels kanaal verdween. Maar het groen, het buiten bleef. De Sallandse heuvelrug en de IJssel bleven.

Nu staan we voor een hele grote verandering: de energietransitie. Een verandering die niet vanzelf zal gaan. Het klimaat verandert. Dit gaat snel en met vergaande gevolgen. Wij merken deze gevolgen al, maar vooral onze kinderen en kleinkinderen zullen worden getroffen. Actie is nodig. Daarvan is gelukkig bijna iedereen overtuigd.

In Den Haag, in de provincie, in Raalte; allemaal staan we voor een groot vraagstuk. Hoe worden we energieneutraal in 2050? En hoe stappen we van onze fossiele brandstoffen af? Welke keuzes er ook worden gemaakt - windmolens, zonnepanelen, nieuwe technieken - en wie de kosten ook gaat dragen: Er gaan keuzes gemaakt worden. Velen in Raalte zijn er gelukkig al druk mee bezig, zoals

SallandWonen, ‘t As-spel en de Schalm in Mariënheem, SV Raalte met de wijk Westdorp, het nieuwe Tijenraan, Zonnepark Heeten, individuele inwoners en bedrijven. Maar nog veel en veel meer is nodig.

Het is de klus van de eeuw.

En één ding is zeker. Deze enorme energietransitie gaat gepaard met wederom een verandering van ons landschap. Hoe behouden we wat we willen koesteren en hoe stappen we tegelijkertijd ook over op duurzame energie? Het worden spannende jaren. En niemand weet welke richting het opgaat. Het trendbureau Overijssel is zelfs bezig met 4 scenario’s voor ons landschap in 2050. Ook onze toekomstvoorspellers kunnen het niet voorspellen.

Maar dat het gaat veranderen staat voor mij als een paal boven water. En ook dat we hier samen over moeten nadenken, praten en besluiten. Niet alleen de direct omwonenden van bijvoorbeeld een mogelijk zonnepark, maar alle inwoners van onze gemeenschap. Het raakt namelijk iedereen. De komende maanden spreken we over de nieuwe visie op de fysieke omgeving; de omgevingsvisie. Doet u alstublieft mee en volg onze Facebookpagina.

Maar verandering is zichtbaar op vele terreinen.

Een prachtig filmpje van het prachtige bedrijf van de familie Kemper, met Willy Kemper voorop. Een bedrijf en een ondernemer met visie. Bepacom opende eind 2018 een nieuwe vestiging in Raalte en ik mocht bij de opening iets zeggen. Maar Willy nam me alle woorden eigenlijk al uit de mond. Bepacom heeft een focus op duurzaamheid en circulaire economie, investeert veel in zijn mensen, innoveert constant en stoomt opvolger, zoon Herwin Kemper, klaar voor de toekomst. Uiteraard met behoud van de degelijkheid, betrouwbaarheid, kwaliteit en het harde werken.

Juist op die punten zit ook de verandering: de transitie naar een circulaire of duurzame economie. Wat betekent dat voor je bedrijf? Blijf je je product vernieuwen, innoveer je je product of bedenk je nieuwe producten? Een snel toenemend tekort aan personeel, verdergaande vergrijzing en steeds veranderende technische- en andere benodigde vaardigheden zijn opgaves op het gebied van human capital. Investeer je voldoende in je mensen? Deze vraagstukken gaan ondernemers in onze gemeente aan, maar ook de gemeente zelf, want ook voor ons verandert de wereld snel. We moeten dus ook investeren in ons kapitaal en dat zijn die 250 fantastische medewerkers die dagelijks voor de inwoners klaar staan.

Ik zie veel energie, maar ook nog uitdagingen. Samen werken we hier in onze gemeente aan met de ondernemersverenigingen. Vorige maand nog zaten we met 300 ondernemers en ambtenaren in deze zaal. Maar ook in de Regio Zwolle timmeren we aan de weg met onder andere een nieuwe strategie, Kennispoort en de Human Capital Agenda. Ik roep ondernemers op: doe mee!!

En het is heel fijn om te zien dat ondernemers de samenwerking met de gemeente steeds beter waarderen. De gemeente bungelt niet langer onderaan het lijstje als het gaat om ondernemerstevredenheid, maar we krijgen meer en meer waardering. Samen de schouders eronder zetten; dan kun je stappen maken. En dat is belangrijk, want ondernemers zorgen voor hun eigen boterham. De boterham van hun personeel. En ze zijn vaak een drijvende kracht in onze gemeenschappen. We hebben elkaar echt nodig, want ik gun ons allen nog vele Bepacommen toe.

U heeft gestemd op 21 maart voor de gemeenteraadsverkiezingen. Of in ieder geval 62,3% van u. Wie in deze zaal heeft gestemd?

De opkomst was goed 3% meer dan in 2014 en ook hier zien we verandering. De nieuwe partij BurgerBelangen won aanzienlijk. Er waren verschuivingen tussen de andere partijen en er kwamen veel nieuwe raadsleden. Ook was er geen dichtgetimmerd coalitieakkoord, maar een breed gedragen en open raadsakkoord: het Roalter akkoord. Vijf wethouders, van wie twee nieuwe: Gerria Toeter en Dennis Melenhorst.

Politiek Raalte gaat actief door met veranderen om zo meer aan te sluiten bij onze inwoners, meer in gesprek te komen met onze inwoners. Hoezo is er een kloof met inwoners?

Ik heb zelf in 2018 bij 60 personen/gezinnen een kop koffie gedronken naar aanleiding van mijn oproep op Facebook. De overweldigende tevredenheid in onze gemeenschap is bijzonder en breed gedragen. Zoals u weet ben ik actief op Twitter. Die wereld van polarisatie en chagrijn staat in enorm contrast met onze gemoedelijkheid in Salland. De bijna tragische hang van opiniemakers en sommige landelijke politici naar vroeger is eigenlijk lachwekkend. Dat vroeger bestond helemaal niet, en zal nimmer weer bestaan.

We moeten naar voren kijken, snappen dat we de verandering moeten omarmen en zelf vorm moeten geven. En niet klagend aan de zijlijn blijven staan en chagrijn en tegenstellingen aanwakkeren. Dat begrijpen we in Salland volgens mij veel beter dan elders. Hier stropen we de mouwen op. Hier bepalen inwoners hun eigen toekomst. Gele hesjes worden hier echt alleen gebruikt in het verkeer.

Het is veilig hier, noaberschap staat hoog in het vaandel, de werkeloosheid is heel laag, de N35 staat eindelijk echt op de landelijke agenda en de economie van de hele Regio Zwolle is een topper en vergelijkbaar met topregio’s als Eindhoven en Amsterdam.

Dat betekent wel dat we ook moeten blijven investeren in onze gemeenschap, in onze economie, in onze minima en kwetsbaren, in onze vrijwilligers, in onze verdraagzaamheid naar nieuwkomers, in ons omzien naar elkaar. Dat betekent ook dat we zelf moeten sturen, verandering overvalt ons niet, maar we grijpen de teugels stevig vast.

Uw betrokkenheid, de betrokkenheid van alle inwoners, hebben we daarbij nodig. In uw straat, uw buurt, onze gemeente en in onze provincie. Doe mee!

En ga dus ook stemmen op 20 maart voor de provinciale verkiezingen én op 23 mei voor het Europees Parlement.

Ik ben optimistisch over onze gezamenlijke toekomst. Ik wens u, namens de gemeenteraad, het college en de ambtelijke organisatie een gelukkig, gezond en optimistisch 2019. Dank u voor uw komst.

Ik sluit af met een voorbeeld van optimisme in onze gemeente, een voorbeeld van verbinding. Syrische en Nederlandse kinderen die samen een prachtig lied zingen dat is opgepikt door UNICEF. Een lied dat voor verbinding en begrip zorgt, dat zelfvertrouwen doet groeien. Het is een warm welkom voor een groep nieuwkomers die heel veel heeft meegemaakt.

“Gebroken Joods leven in Raalte”

Goedenavond,

“In de Stationsstraat woonde ene Dorus Haarman, rijwielhandelaar. Ik was toen een jaar of 15 oud en was boodschappenjongen bij die Dorus Haarman. Op een middag kwamen er Duitsers met een groep Joden door de Stationsstraat op weg naar het station. Sommige van die Joden kende ik van gezicht, er waren ook jonge meisjes bij. Al met al zo’n 30 personen denk ik. Ze hadden tassen bij zich. Toen ze voorbij liepen sloegen ze de ogen op, ik knikte naar ze en stak mijn hand op. Ik heb ze niet weer gezien.”

Een hartverscheurende herinnering van de heer Rodijk aan de Jodenvervolging in Raalte. Prachtig opgetekend in het boek “Gebroken Joods leven in Raalte” van Anton Heijmerikx en Diny Heidenrijk. Een boek dat een indringend kijkje geeft in de joodse gemeenschap van Raalte. Een gemeenschap die onderdeel was van Raalte, die vernietigd is en verdwenen.

De centrale plek van de joodse gemeenschap was de synagoge aan de Stationsstraat 21. De plek waar de Joden samenkomen om God lof, dank en eer te brengen, maar ook met elkaar te debatteren over het geloof. Deze synagoge werd ingewijd in 1889 en buiten gebruik gesteld in 1943 nadat het gebouw was leeggeroofd.

Het Joods Historisch Museum vermoedt de eerste joodse mensen rond 1700 in Raalte kwamen wonen. In 1830 ontstaat de Joodse begraafplaats, toen helemaal buiten het dorp, nu naast de Korenbloem. Dus bijna 250 jaar waren de Raaltenaren van Joodse afkomst, meestal enkele tientallen, onderdeel van de gemeenschap hier.

Waarschijnlijk in eerste instantie enigszins buiten de lokale gemeenschap, maar na verloop van tijd nadrukkelijk geïntegreerd. De herinneringen van inwoners in het genoemde boek “Gebroken Joodse leven in Raalte” maken dat heel duidelijk: vriendschappen, relaties, buren, Sallandse tongval, voetballer bij SV Raalte of Rohda Raalte, slager in de Deventerstraat, vaak handelaar. Soms haat en nijd.

Net voor de oorlog sprak je over Raaltenaren, sommige van katholieke of protestantse afkomst, anderen van Joodse afkomst.

Tot de Tweede Wereld Oorlog.

De Joodse gemeenschap van Raalte werd in 1947 opgeheven en de synagoge werd verkocht. Want er was geen Joodse gemeenschap meer, er waren geen Raaltenaren van Joodse afkomst meer: weggevoerd en vernietigd. Ineens was de buurvrouw, de vriend, de slager, de veehandelaar, weg.

De heer Rodijk zag ze gaan naar het station. Jaap en Elisabeth de Lange en hun twee kinderen werden weggevoerd van de Achterweg voor de ogen van het echtpaar Van Noorel. De heer Roelof Janssen smeekte zijn vriend Jacob de Lange zich niet te melden bij de Duitsers. Allen kwamen om.

72 Joodse mensen met Raalter wortels kwamen om in de oorlog. 39 van hen zijn gedeporteerd vanuit Raalte naar de vernietigingskampen, slechts eentje is teruggekomen, David Lutraan. Enkele anderen met Raalter wortels overleefden door onder te duiken of waren getrouwd met een niet-joodse partner.

Ineens is een deel van de gemeenschap er niet meer. Een enorm trauma, gemis van mensen, maar ook vragen: waarom deden we niets, waarom deed Raalte niets? Vragen van Raaltenaren uit die tijd.

De Nederlandse samenleving als geheel kon de Joden niet beschermen, kon minderheden niet beschermen. Uiteraard met goede uitzonderingen, maar helaas werd ook op sommige plekken hard meegewerkt aan de vernietiging.

Een minderheid werd eruit gepikt, werd zondebok gemaakt, een groep die gewoon onderdeel was van Nederland, van Raalte, met wie lief en leed werd gedeeld. En toen waren ze ineens allemaal weg.

Heijemerikx en Heidenrijk schrijven in hun boek: “het heeft lang geduurd voordat er een persoonlijke blijvende herinnering te zien en te vinden is in Raalte, maar beter laat dan nooit.” Ze constateren: ”Direct na de oorlog was men druk met de wederopbouw van het eigen bestaan, er werd hier en daar wel gesproken over de Joden en hoe verschrikkelijk hun lot ook geweest was, maar omdat men ze niet meer zag, kwam al gauw het gezegde: uit het oog, uit het hart. En was de tijd er misschien ook niet rijp voor.”

Pas in 1985 werd aan de muur van de voormalige synagoge een plaquette onthuld ter nagedachtenis aan de gedeporteerde en vermoorde joodse inwoners van Raalte.

En met het leggen van de Stolpersteinen in 2014-2015 voor de families De Lange, Lutraan, Zwarts en Hurwotz worden allen ook persoonlijk en zichtbaar in ons dorp herdacht. U heeft de koperen plaatjes vast weleens zien liggen in bijv. de Stationsstraat. Indrukwekkend om te zien.

Het Stolpersteine project laat zien dat de oorlog leeft bij de huidige generatie. Raaltenaren zijn geïnteresseerd in hun verleden, ook dat verleden

En het was dan ook hartverwarmend om te zien dat zoveel van de huidige inwoners zich dit jaar hebben ingezet om de synagoge te behouden voor Raalte. Het symbool van de Joodse gemeenschap mocht niet verloren gaan, en dat is gelukt met een waardige nieuwe bestemming.

Beste aanwezigen,

Het is 4 mei, acht uur geweest. We zijn twee minuten stil geweest. Twee minuten van bezinning en gedachten aan alle Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, en oorlogssituaties en vredesmissies nadien. Twee minuten stil om ook de overleden inwoners uit onze eigen gemeenschap te herdenken.

Met dit herdenken en gedenken maken we de verbinding tussen toen, hier en nu, en onze toekomst. We moeten niet vergeten, en lering trekken uit dat verleden voor ons handelen van vandaag en morgen.

De situatie van toen is onvergelijkbaar met nu. Maar ook nu worden groepen uitgesloten, aangesproken, de oorzaak gemaakt van problemen. Een gemeenschap zijn we allemaal toen en nu, oudkomers en nieuwkomers, meerderheden en minderheden. We moeten zorgdragen voor elkaar, niet uitsluiten, maar verbinden, met iedereen, want uiteindelijk zijn we één.

Dank u wel

Dames en heren,

Van harte welkom in de raadszaal van onze gemeente. De kiezer heeft gesproken, en 25 raadsleden worden vanavond geïnstalleerd. Tien van de leden waren al lid van de gemeenteraad. Drie leden zijn zowel wethouder alsook gekozen in de gemeenteraad. De Gemeentewet staat toe dat alleen in de periode tussen raadsverkiezingen en vorming van een nieuw college deze dubbelfunctie kan worden uitgeoefend. Ook zij zullen dus zo dadelijk de eed of belofte als raadslid afleggen. En twaalf nieuwe leden, bijna de helft, die voor de eerste maal zitting nemen in onze gemeenteraad. Een speciaal welkom aan hen.

Ook een bijzonder hartelijk welkom aan familie en vrienden die bij de installatie van onze gemeenteraad aanwezig willen zijn. Fijn dat u er bent. Ook een woord van welkom aan de kijkers thuis via de livestream.

De installatie van de gemeenteraad is altijd een plechtig moment. U mag het vertrouwen gaan waarmaken dat u geschonken is door de kiezer. U krijgt een mandaat als volksvertegenwoordiger voor 4 jaar. Ruim 62% van de kiesgerechtigde inwoners van onze gemeente heeft u de ruimte gegeven om verstandige keuzen te maken voor het welzijn van onze inwoners.

De gemeenteraad vervult, als hoogste orgaan, een centrale rol in ons gemeentebestuur. U zult, vanuit uw midden, ook het dagelijks bestuur van de gemeente gaan vormen via coalitievorming. Deze centrale positie geeft u allen, als individueel lid en als onderdeel van de gemeenteraad, een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het goed besturen van onze gemeente. U vertegenwoordigt alle inwoners, maatschappelijke organisaties, bedrijven in Raalte ongeacht of zij tot uw specifieke achterban behoren.

Uw Raad is het hoogste orgaan binnen de gemeente en zal vorm gaan geven aan de vier rollen van een gemeenteraad: 1) de kaderstellende rol, 2) de controlerende rol, 3) de volksvertegenwoordigende rol en 4) de werkgeversrol.

U gaat kaders stellen waarbinnen het College van Burgemeester en Wethouders ondersteunt door ambtenaren kan handelen en uitvoering kan geven. Kaders stellen kan op vele manieren. U kunt regelmatig met moties uiting geven aan een bepaalde koers. U kunt initiatiefvoorstellen indienen die een maatschappelijke kwestie raken. U kunt met perspectief discussies richting geven aan de nieuwe begroting. U kunt belangrijke randvoorwaarden of richting meegeven voor het opstellen van nieuw beleid. U stelt nieuw beleid vast en verordeningen.

En soms zal uw hele Raad het met elkaar eens zijn, en soms zullen de opinies aanzienlijk verschillen. Dat is logisch want ultimo maakt u de finale afweging bij een belangentegenstelling in onze samenleving. U kiest om meer geld uit geven aan wegen i.p.v. natuur of vice versa. U kiest of u we strak handhaven op regels of juist niet. U kiest of waar nieuwe wijken komen, ook bij iemand in de achtertuin. U bepaalt.

U bepaalt en vervolgens voert het College uit. Ik zou uw gemeenteraad willen stimuleren om aan deze kaderstellende rol nadrukkelijk aandacht te geven, ook in de vormgeving van planning- en controlcyclus.

En u controleert, een belangrijke tweede rol. U ziet toe of inderdaad wordt gewerkt binnen de gestelde kaders. U ontvangt hiertoe veel informatie: besluiten van het College, beleidsplannen, evaluaties, de jaarrekening etc. Het College is verplicht u actief informatie te doen toekomen die nodig zijn voor uw werk, maar u kunt ook zelf om informatie vragen: informeel bij de ambtenaren of via officiële vragen. Het is aan u hoe u aan deze controle vorm geeft.

U bent als Raad ook werkgever, werkgever van de medewerkers van de griffie, en u klankbord met mijzelf over mijn functioneren, uw derde rol. U organiseert uw eigen ondersteuning via fractievergoeding, opleidingen, rekenkamercommissie etc. Dit zijn de meer onzichtbare activiteiten, maar essentieel voor het goed functioneren van uw gemeenteraad als hoogste bestuursorgaan in de gemeente Raalte. Dat vergt aandacht, serieuze collectieve aandacht.

Bovenal zult u als lid van de gemeenteraad de belangrijke rol van volksvertegenwoordiger vervullen. In voortdurend contact met de samenleving, met interesse voor inwoners, met oren geopend om te luisteren naar onze inwoners, met ogen gericht op onze inwoners. En niet alleen op de IPad en op de digitale stapel stukken. Niet alleen in dit gemeentehuis. Juist niet. Kaders stellen, en controleren zijn wezenlijk voor uw werk, maar altijd in verbinding met de inwoners als volksvertegenwoordiger. Hier haalt u prachtige verhalen op van dingen die goed gaan, hoort u de zorgen van mensen, de ergernissen en uitdagingen voor de toekomst. Ik geef u alvast mee om deze rol te bewaken en scherp te kiezen in uw aandacht, want de verleiding is groot om juist de balans kwijt te raken en het raadslidmaatschap vooral vorm te geven in deze zaal.

Dames en heren,

U wordt raadslid in een dynamische tijd. Ik wil twee ontwikkelingen aanstippen: de inwoners en de regio. Door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen zijn rollen aan het verschuiven. Inwoners eisen steeds meer hun plek op in het lokale bestuur, de overheid bepaalt niet langer alleen, maar samen met de gemeenschap. Inwoners willen eigen initiatieven ontplooien met of zonder hulp van de overheid. Ze willen meespreken en meebepalen bij nieuw beleid, maar ook bij de uitvoering. Ze willen hun eigen dorp vormgeven en vragen om geld of experimenteerruimte. U zult kritisch bevraagd worden door deze inwoners, vooral als u zonder hen te betrekken besluiten neemt. En als het even kan, gaan ze om u heen, regelen ze het direct met een ambtenaar of wethouder, of zonder de overheid.

Tegelijkertijd zien we, ook in Raalte, groepen inwoners die eigenlijk niet meer meedoen in het maatschappelijk proces. Een groep die niet gaat stemmen om hun mening te geven, een groep die niet actief meedoet bij inspraakprocessen, een groep die geen eigen initiatief neemt. Een groep die de verbinding met de overheid heeft verloren. Het is de taak van de overheid, en ook van u, om ook deze groepen weer te binden aan de gemeenschap, aan ons. En dat vergt een lange adem en denken buiten de hokjes.

Deze ontwikkeling vraagt dan ook een andere manier van besturen door de gemeenteraad. Het versterkt de rol van volksvertegenwoordiger, vraagt dat de Raad veel meer naar buiten treedt, ophaalt bij inwoners, inwoners ruimte, vertrouwen en zeggenschap geeft. De Raad op Pad was een mooi experiment, maar meer is nodig om als gemeenteraad relevant te blijven in deze dynamische tijd. En ook dat is uw taak, uw verantwoordelijkheid.

Een tweede ontwikkeling is het toenemende belang van de Regio, dat elke keer anders is. Ons werk houdt niet op bij de gemeentegrenzen. Veel maatschappelijke opgaven hebben een regionaal of landelijk karakter, en geven we samen vorm met onze partners, zoals andere overheden, onderwijs, ondernemers, maatschappelijke organisaties. Thema’s als bereikbaarheid/N35, oplossen krapte op de arbeidsmarkt via onderwijs, economische ontwikkeling, toezicht en handhaving, veiligheid, specialistische jeugdzorg of beschermt wonen. In wisselende verbanden als de Regio Zwolle, Omgevingsdienst, Veiligheidsregio, GGD, BVO Jeugdzorg en nog vele anderen. Maar ook het functioneren t.b.v. de bedrijfsvoering van de gemeentelijke overheid werken we samen met Deventer en Olst-Wijhe, de zogenaamde DOWR-samenwerking, gezien de enorme opgaven, bijvoorbeeld informatie veiligheid en digitalisering. We kunnen en moeten het niet alleen doen, maar samen.

Uw rol daarin is cruciaal, want ook hiervoor geeft u kaders en richting, maar dat is in de praktijk soms ingewikkeld. En eigenlijk alle gemeenten zijn collectief zoekende naar de juiste invulling, maar het begint bij interesse en kennis over onze regionale samenwerkingen. Daarna kunt u sturen en bepalen.

Zie hier uw ingewikkelde en interessante taak. U zult dus als raadslid, als gemeenteraad in verbinding moeten staan met de individuele inwoner en de kernen enerzijds, en de maatschappelijk opgaven via de regio anderzijds. Een enorme uitdaging, maar noodzakelijk om optimaal resultaat te leveren voor onze inwoners.

Bij het mooie werk in de gemeenteraad wens ik u ook veel wijsheid toe en bovenal ook veel plezier, individueel als gezamenlijk. Want een raad die positieve energie uitstraalt, en betrokkenheid toont bij de inwoners, draagt bij aan een gemeente waar je graag woont en leeft. En dat willen we allemaal. Veel succes!

Officiële gedeelte: Eed of Belofte

Dames en heren, voordat de raad met de werkzaamheden kan beginnen, zo schrijft Artikel 14 van de Gemeentewet, dat het toegelaten raadslid een eed of belofte voor ambtsaanvaarding aflegt.

Het afleggen van deze ambtsaanvaarding is van grote waarde, en geen routine handeling.

Allereerst zweert of belooft u dat u integer zult handelen in de uitoefening van uw ambt. U zult geen geschenken, giften, gunsten etc. aannemen om iets te doen of iets te laten doen. Integriteit is essentieel voor het vertrouwen in onze democratie en ligt terecht onder een vergrootglas. Het is dan ook zaak dat ook de schijn van belangenverstrengeling wordt vermeden, en dat de raad regelmatig stilstaat bij het belang van integriteit. Tegelijkertijd moet integriteit niet voor politieke doeleinden worden gebruikt en prudent mee worden omgegaan.

Ten tweede zweert of belooft u getrouw zal zijn aan de Grondwet, dat u de wetten zal nakomen en plichten als lid van de raad naar eer en geweten zal vervullen. De Grondwet is het fundament van onze samenleving, van onze democratie en van onze rechtstaat. Het garandeert onze rechten zoals artikel 1 dat ook zo mooi gememoreerd staat in onze hal van het gemeentehuis: “Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

De Grondwet geeft ook normatief richting en legt de staatskundige basis voor onze autonome gemeente in de artikelen 123, 124 en 125. Wees u bewust van uw eed of uw belofte en het gewicht hiervan. U zult werkzaam zijn in een directe lijn met onze grondleggers van onze democratie als Erasmus, Spinoza en natuurlijke Thorbecke.

Dames, en heren,

Als we zo overgaan tot het officiële gedeelte, zal ik eerst de tekst uitspreken waarna uw naam genoemd wordt. De griffier zal uw naam noemen. Het is dan de bedoeling dat u vanaf uw plaats antwoordt. Iedereen staat tijdens de plechtigheid. U kunt straks kiezen voor de eed of voor de belofte.

Kiest u voor de eed, dan antwoordt u onder gelijktijdig opsteken van de twee voorste vingers van uw rechterhand, met de woorden: ”Zo waarlijk helpe mij God almachtig”,

Kiest u voor de belofte dan antwoordt u met: ”Dat verklaar en beloof ik”; DEZE TEKST LIGT OP UW TAFEL

Als alle raadsleden in alfabetische volgorde de eed dan wel de belofte hebben afgelegd, dan bent u officieel geïnstalleerd als lid van de gemeenteraad en kan de raad beginnen met de werkzaamheden.

Mag ik u verzoeken allen te gaan staan voor het plechtige moment van vanavond.

Art 14.

‘Ik zweer of verklaar dat ik, om tot lid van de raad benoemd te worden, rechtstreeks noch middellijk, onder welke naam of welk voorwendsel ook, enige gift of gunst heb

gegeven of beloofd.

Ik zweer of verklaar dat ik, om iets in dit ambt te doen of te laten, rechtstreeks noch middellijk enig geschenk of enige belofte heb aangenomen of zal aannemen.

Ik zweer of verklaar dat ik getrouw zal zijn aan de Grondwet, dat ik de wetten zal nakomen en dat ik mijn plichten als lid van de raad naar eer en geweten zal vervullen’.

Van harte gefeliciteerd!

Hieronder vindt u de gesproken tekst van de nieuwjaarstoespraak 2018 door burgemeester Martijn Dadema. Er is ook een opname gemaakt van de nieuwjaarstoespraak. 

Made in Raalte. Mooi filmpje? Herkenbaar? Vast!

Met deze video presenteerde Raalte zich tijdens het Regio Zwolle Congres op 14 december jl. Een belangrijke regio voor ons. Eén derde van onze mensen werkt in die regio, ondernemers verdienen daar hun geld en scholieren krijgen hun opleiding. Ik ben oprecht trots op de prestaties van de ondernemers uit Raalte die in filmpje te zien zijn. Een goede afsluiting van een succesvol jaar 2017.

En vandaag het begin van 2018 met de Nieuwjaarsreceptie in ons mooie theater. Van harte welkom aan u allemaal, leuk dat u hier bent. En ook van harte welkom aan iedereen die meekijkt met de livestream.

2018 belooft een goed jaar te worden met het positieve humeur in de samenleving en doorzettende economische groei. Ik wens u namens de gemeenteraad, het college van BenW en de ambtelijke organisatie een zeer voorspoedig 2018. Ik hoop dat dit wederom een jaar wordt waarop we oprecht trots kunnen zijn.

Dames en heren,

De video die u net zag is voor mij meer dan een mooie promo. Ik vind dat het onze samenleving, onze gemeenschap goed karakteriseert. Het deed me denken aan karaktertrekken van de Sallander die ik beschreef begin december tijdens een lekenpreek voor het 150-jarig jubileum van de Nicolaaskerk in Heino.

Ze stonden in een mooi oud boekje uit 1957. Ik citeer: “bepalend is het secundaire reactievermogen: de Sallander geeft niet direct antwoord, kijkt een beetje de kat uit de boom en wacht af. Ze spreken zich liever niet individualistisch uit, maar horen liever de mening van het collectief. De mening van de eenling is niet belangrijk, maar het gaat om de gemeenschap.”

”Men is ook achterdochtig tegen het vreemde en er kan niets snel veranderen, maar als men verandert dan samen.” Maar de Sallanders zijn ook “gemoedelijke mensen met een hoge mate van wederzijdse verdraagzaamheid. Ze helpen elkaar en zijn medelevend. Een sterke verbondenheid met de eigen bodem en eigen volk. Een sterk volk met uithoudingsvermogen.”

Herkent u dit? Ik herken dit zeker. En natuurlijk is dit 60 jaar oud, maar onze traditie vormt ons als gemeenschap, ook naar de toekomst.

Over de toekomst moet je nadenken, want hoe houden we een krachtige samenleving in Raalte? Tijdens het nadenken hierover werd ik geraakt door een boek van Michael Ignatieff, getiteld “Gewone deugden: Samenhang in een verdeelde wereld”.

Wie is hij? Ignatieff is oud-politicus in Canada, hoogleraar en zeer bekende internationaal denker over mondiale politiek en ethiek.

Ignatieff is in dit boek op zoek naar de verbondenheid tussen mensen wereldwijd in deze woelige tijden. Hij onderzocht welke morele deugden mensen over de hele wereld verbindt. Wat drijft mensen? Wat is hun morele kompas? Hij bezocht o.a. Queens in New York, de favela’s rondom Rio de Janeiro, etnische groepen in Bosnië en het nucleair getroffen Fukushima in Japan.

Het inspireerde mij omdat het boek in de kern ook gaat over de lokale verbondenheid tussen mensen in deze gemeenschappen, alle gemeenschappen. Het gaat over ons. Wat drijft ons, nu en de komende jaren?

Ignatieff komt tot de conclusie dat geen van de inwoners op deze plekken actief over een moreel kompas nadenkt. Ze staan niet regelmatig stil om te redeneren over het eigen handelen.

Deze inwoners doen gewoon. En hebben geen dure woorden nodig. Ze doen dit niet, omdat ze willen voldoen aan allerlei vereisten van politici, overheden of internationale afspraken over mensenrechten. Nee, ze handelen, om hun gemeenschap leefbaar te houden. Ze handelen om het “goede” leven te kunnen leiden. Zelfs in de meest moeilijke omstandigheden.

En dat handelen, en daar zit de kern van zijn betoog, wordt geïnspireerd door de gewone deugden van het leven, zoals vertrouwen, bescheidenheid, tolerantie, empathie, vergevingsgezind, veerkracht, humor, solidariteit. Deugden van alle dag, gewone deugden.

Ik zie die kracht van verbinding, met gewone deugden, tussen gemeenschappen: van Rio tot Raalte. En ook binnen gemeenschappen. Ik zie het in het filmpje Made in Raalte. Ik zie het in dat 60 jaar oude boekje over Sallanders. Ik zie het veelvuldig in onze gemeenschap in de eerste drie jaar van mijn burgemeesterschap hier.

Ik zie gewoon doen in ons dagelijks kompas. Vroeger, nu, en in de toekomst. 2017 was geen uitzondering. Ik geef u een aantal voorbeelden:

• Onze 3 genomineerden voor het Goudhaentje: Team Lef, Endona en Luttenberg Woont. Prachtige initiatieven vanuit onze samenleving.
• Raalte on Ice: een gave overdekte ijsbaan met reuring in het centrum gerealiseerd door ondernemers, winkeliers en veel vrijwilligers.
• De aanpassingen van de N35 rondom Mariënheem met veel denkwerk vanuit de inwoners, en Plaatselijk Belang.
• Een verzelfstandigde sporthal in Heino die vanaf nu wordt gerund door de samenleving.
• Aanpak Zwarteweg in Nieuw-Heeten na lobby van Plaatselijk Belang en inwoners.
• Broekland vernieuwt zelf het hele Bouwhuisplein, centrum van het dorp.
• Energieneutraal zwemmen in Heeten, voor en door inwoners.
• Verkeersveilig Laag Zuthem met een substantiële investering in het dorp, samen bedacht en uitgewerkt door inwoners en gemeente.
• Een weldoener die investeert in het Dorpshuis in Lierderholthuis.
• En in 2017 was het druk in Luttenberg, heel druk. Luttenberg viert de 700ste verjaardag van het dorp in 2018. Van harte gefeliciteerd en “ ’n bult te vier’n ”.

Beste inwoners,

Positieve voorbeelden van onze sterke samenleving. Maar het boek van Ignatieff laat ook risico’s zien. Het laat zien dat gewone eigen deugden het lokale belang boven het universele zetten. De wensen en verlangens van de eigen groep boven die van vreemden. Ik zie dat nu gebeuren in Europa, in Nederland, in Raalte.

Groepen bestrijden in ons land elkaar bijvoorbeeld op leven en dood over feestdagen, geschiedenis en vermoedens van vooroordelen, zoals islamisering, Zwarte Piet of onze eigen recente discussie over landbouw. We redeneren vanuit de eigen gewone deugden. Gewone deugden kunnen dus tegelijkertijd ook beperkend zijn. Afwijzend van “het andere”. Ook dat werd in 1957 herkend bij de Sallander, en is ook universeel.

Ik vind het menselijk om de eigen gemeenschap voorop te stellen, maar dat betekent niet dat je ook belang kunt hechten aan andere gemeenschappen, zowel in Raalte, in Nederland als ver daarbuiten. Het is niet wij óf zij. Het betekent niet dat je gewone deugden als empathie, vertrouwen, tolerantie, vergeet als het om een “ander” gaat.

De gewone deugden zijn zowel relevant voor onszelf als in onze omgang met het onbekende, in de mondiale samenleving, zoals de quote “Made in Raalte” in vele talen in het filmpje mooi liet zien.

Dames, en heren

Een krachtige gemeenschap erkent en omarmt naast eenheid ook verscheidenheid. Verscheidenheid aan talent, aan meningen, aan geaardheid, aan cultuur, aan religie. Zijn wie je wilt zijn in je eigen veilige gemeenschap is essentieel. Die verscheidenheid wordt nog wel eens vergeten, ook in onze gemeenschap.

De kop boven het maaiveld leidt tot leuke filmpjes met veel excellerende ondernemers, tot Bökkers in de Top-2000, tot kinderen die meezingen in de Voice Kids of voor de Koningin, tot atleten die Europees of zelfs Wereldkampioen worden, tot scholieren die debatkampioen worden, tot tientallen Koninklijke Onderscheidingen die worden uitgereikt aan excellerende vrijwilligers in onze gemeente. Of tot de eenling die anoniem elke week kookt voor de buurvrouw of groepen ouderen. Excelleren kent vele vormen. Ik ben oprecht trots op onze inwoners. Ook in 2017.

Verscheidenheid omarmen betekent tegelijkertijd ook dat je soms extra aandacht moet hebben voor diversiteit. Laten zien dat iedereen zichzelf mag zijn in onze bloeiende gemeenschap. Met kleine gebaren als het jaarlijks vlaggen van de regenboogvlag, nieuwe Nederlanders welkom heten en hun inbreng waarderen of talenten van inwoners met een beperking op een voetstuk plaatsen. Laten zien dat inderdaad iedereen erbij hoort.

Dames en heren

Ik kom nog even terug op Ignatieff. Hij inspireerde mij ook omdat hij aangeeft dat een samenleving met gewone deugden aandacht verdient om te kunnen blijven bloeien. Het vergt onderhoud en een gezamenlijke investering van inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en de gemeente. Van ons allemaal.

Want ook onze samenleving staat onder druk. Zelfs in de kleinste dorpen wordt steeds vaker geconstateerd dat we niet iedereen meer kennen. Kent u nog echt iedereen in uw straat? Een groeiende groep inwoners levert geen actieve bijdrage meer, zien zichzelf slechts als consument. Zijn we allemaal nog bereid om tijd te stoppen in onze samenleving?

Inwoners vereenzamen. Weet u hen nog te vinden? Delen van onze gemeenschap leven soms in een eigen wereld en hebben last van tegenstellingen, denken in hokjes vanuit de eigen kleine groep.

Ik vraag dus ook u om te blijven investeren in onze gemeenschap: ken je buren, draag zorg voor je straat of wijk, doe mee op school of bij de sportclub. Maar ook grotere vraagstukken: hoe zorgen we voor voldoende vrijwilligers, hoe zorgen we voor werk en geschoolde inwoners, hoe ontmoeten we eenzame mensen, hoe begroeten we nieuwe inwoners, hoe staan we open voor hun inbreng en hoe zijn we verdraagzaam naar onbekenden, het onbekende? Ik ben heel benieuwd hoe u aankijkt tegen deze vraagstukken.

Ook ongemakkelijke discussies moeten hierin een plek krijgen als #metoo over seksueel geweld, huiselijke geweld, kindermishandeling, ondermijning: de vermenging bovenwereld en onderwereld, of alcohol en drugsmisbruik, want ook dat speelt in onze regio.

Het vraagt ook om een andere houding van de gemeente, van politici, van bestuurders en ambtenaren. Na de verzuiling loste de overheid of de markt alles op en werd de inwoner vereenvoudigd tot consument of cliënt met alle frustraties van dien. Wantrouwen in de overheid, wantrouwen in de politiek als resultaat.

De gemeente, de hele overheid moet ook investeren in de gemeenschap. Moet onderdeel zijn van de gemeenschap en zich daar niet buiten of boven plaatsen. Nee, juist er midden in.

Ik zie een overheid met vertrouwen in inwoners i.p.v. wantrouwen, empathie i.p.v. regeldrang, samen i.p.v. wij-zij. Een gemeente die voor de belangen van de hele samenleving opkomt, die solidariteit belangrijk vindt. Een gemeente die wil dat iedereen kansen krijgt in het leven en daarin actief in investeert. Een gemeente die handelt vanuit de gewone deugden.

Daarom gaan we met de gemeentelijke organisaties ook nog meer werken vanuit onze kernwaarden: betrouwbaar, verbindend, oplossingsgericht en slim. Kernwaarden die in de hele organisatie een plaats krijgen.

Ik ben blij dat we in 2017 mooie stappen hebben gezet hierin, met ondernemers, met groen beleid, met statushouders, met verschillende dorpen. Politici en ambtenaren zijn enthousiast over deze nieuwe manier van werken, en inwoners eisen hun plek op. Samen dus gewoon doen, als Sallanders.

Al snel in dit nieuwe jaar krijgt dit hopelijk een verdere impuls. De verkiezingen komen er immers aan. Op 21 maart 2018: de Raalter toekomst, de toekomst van onze gemeenschap, wordt mede bepaald door die gemeenteraadsverkiezingen.

Ik zie gelukkig veel animo om mee te doen met onze lokale democratie. Nieuwe partijen, nieuwe mensen, jong talent en doorgewinterde ervaring. Fijn dat deze inwoners zich willen inzetten voor onze gemeenschap. Ook dat is investeren in onze toekomst.

Verkiezingen betekent ook afscheid nemen van politici en bestuurders die zich jarenlang met hartstocht hebben ingezet voor onze gemeenschap, voor onze samenleving. Niet altijd zichtbaar, maar essentieel voor onze lokale democratie. Ik dank hen, mede namens u, hartelijk voor deze enorme inzet.

Beste dames, en heren

21 maart is belangrijk. De campagne is begonnen. Ik kijk uit naar een mooie inhoudelijke verkiezingsstrijd vanuit de Sallandse traditie.

Ik zeg tegen politieke partijen: laat zien waar je voor staat, waarom jouw partij het verschil maakt en speel op de bal nooit op de man. Denk vanuit de inwoner.

Ik zeg tegen u: laat u horen. Uw stem telt op 21 maart. Uw stem voor de toekomst van onze gemeenschap telt.

Beste aanwezigen

Ik ben trots op onze mooie gemeenschap. Op het karakter dat ons kenmerkt. Ik vraag u om aandacht te hebben en blijven houden voor het gemeenschappelijk belang, voor de kracht van verscheidenheid en voor het feit dat we samen deze samenleving draaiende houden en moeten blijven houden. Op een fantastisch 2018!

Dank u wel

Beste aanwezigen,

Het is 4 mei, acht uur geweest. We zijn twee minuten stil geweest om te herdenken. Twee minuten van bezinning en gedachten over de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, en oorlogssituaties en vredesmissies nadien. Twee minuten terugkijken, maar ook weer vooruit.

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei doet een appèl op iedereen om vooruit te kijken en zich in te zetten voor de waarde van vrijheid. Dit doet het comité tussen 2016 en 2020 onder de slogan: Geef Vrijheid Door.

Voor de herdenking van dit jaar is een verhaal geschreven met de titel “De kracht van het persoonlijke verhaal”: Arend Joustra van de Elsevier schreef deze jaarthematekst. Want persoonlijke verhalen moeten verteld worden. Joustra schrijft: “Samen vormen ze een mozaïek dat op geheel eigen wijze het grote verhaal nogmaals vertelt”.

Het grote verhaal over de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, het grote verhaal over de oorlogen sindsdien, het grote verhaal over de huidige oorlogen en verwoestende gevolgen. Niet abstract, maar persoonlijk en dichtbij. Zonder gedeeld geschiedenis, geen gedeelde toekomst.

Ik wil dit jaar stilstaan bij het persoonlijke verhaal, want ook in Raalte zijn deze verhalen beleefd en geschreven.

De personen genoemd op het monument

Zes jonge dienstplichtige militairen die het leven lieten in de eerste dagen van de oorlog.

• B.J. Brinkhuis: gesneuveld in Horn, vlakbij Roermond op 10 mei 1940
• J.A. Endeman: gesneuveld op 12 mei in Dordrecht
• G.J. Holtmaat: gesneuveld op de Grebbeberg op 13 mei
• J. Kelder: op 14 mei gesneuveld in Dordrecht
• G.J. Linthorst: overleden op 11 mei in Brummen
• J.A. Smit: kwam om het leven tijdens een bombardement op de Alexander kazerne in Den Haag op 10 mei 1940
• De heer J. Kapteyn die werd gefusilleerd in Brummen, omdat hij een zender verborgen had.

Op 24 mei 1944 werd de kluis van het gemeentehuis in Raalte geleegd en werden bonkaarten, toeslagkaarten, rantsoenkaarten en rantsoenbonnen buitgemaakt door de knokploeg Zenderen. Deze overval had echter dramatische gevolgen voor drie Marechaussee uit Raalte, ook genoemd om het monument.

• A. Avondrood
• H.J.J. Winter
• W. v.d. Wel

Avondrood en Van der Wel hadden dienst die avond. En Winter was adjudant in Raalte. In het boek Raalte in Oorlogstijd 40-45 van Richard Woolderink wordt gemeld dat deze drie politiemannen waarschijnlijk zijn opgepakt vanwege deze overval en plichtsverzuim, maar ook omdat zij al veel langer met minimale inspanning Duitse opdrachten uitvoerden. Alle drie overleden waarschijnlijk tijdens transport naar de kampen in Duitsland.

Persoonlijke verhalen.

Verhalen over de 38 uit Raalte weggevoerde en vermoorde joodse inwoners, waaronder de families De Lange, Lutraan, Zwarts en Hurwitz. Herdacht met Stolpersteine, in bijvoorbeeld de Stationsstraat, de Herenstraat, de Nieuwstraat. Koperen plaatjes vastgezet in beton met daarop de namen, het geboortejaar en datum waarop zij zijn vermoord en waar. Hiermee zijn deze vermoorde inwoners teruggebracht naar de plek waarvan zij zijn weggevoerd.

Persoonlijke verhalen. Allemaal hebben deze slachtoffers hun eigen verhaal, hun eigen leven, en hun eigen nagedachtenis Zoals zovelen in Nederland, in Europa.

Ik wil vandaag ook stilstaan bij de heer Jan Tielbeek. De bekende Raalter verzetsman Jan Tielbeek is begin dit jaar op 98-jarige leeftijd overleden. Hij was sinds 1942 actief in het verzet in Raalte en omstreken, waarbij hij onderduikers hielp en neergestorte geallieerde piloten wegbracht. De heer Tielbeek was commandant bij de Binnenlandse strijdkrachten, groep Pleegste en Ramele. Op 14 oktober 1944 wist hij in de Helhuizen (buurtschap tussen Nieuw Heeten en Holten) ternauwernood te ontkomen bij een Duitse razzia.

In een mooi interview in De Stentor in 2010 vertelde hij dat hij het belangrijk vond dat de herinneringen aan de oorlog levend zouden blijven. En was dan ook blij met het initiatief van mijn voorganger om in het kader van het project 'Herdenken en gedenken' kinderen van een basisschool uit de gemeente te vertellen over de oorlog, het verzet en het belang van de strijd tegen onderdrukking en onrecht.

In een mooie anekdote uit datzelfde interview is:

“Op de laatste dag van de bezetting. Toen ik op een gegeven moment naar buiten ging, zag ik dat de Duitsers hun stellingen verlieten. Ik besloot dat te melden aan de Canadezen zodat Raalte niet langer beschoten zou worden, en sloop richting het kanaal. Daar kon ik met een oud bootje oversteken, waarna ik bij de Leeren Lampe een oude fiets met stuiterbanden pakte. Overal op de weg naar Mariënheem hadden de Duitsers bomen omgezaagd, om de weg te versperren. En overal waren bomtrechters.

Op de Hellendoornseweg kwam mij een Canadese motor-ordonnans tegemoet. Ik liet hem mijn armband van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten zien, waarna hij me naar zijn commandant bracht. Dat was op het weiland bij de viersprong bij Luttenberg, waar een kamp was ingericht vol jeeps, tanks en carriers. De Canadezen beloofden zo snel mogelijk te komen, en ik kreeg sigaretten en chocolade mee.

Toen ik in Raalte terugkwam waren er al balken over de opgeblazen brug gelegd en was de NBS 's ochtends al bezig om achtergebleven Duitsers en NSB'ers op te pakken. De Nederlandse vlaggen hingen al uit toen de Canadezen op de middag van 11 april Raalte binnentrokken. Een prachtig moment dat ik nooit zal vergeten!''

Persoonlijke verhalen om te blijven doorgeven. De heer Tielbeek heeft dat jarenlang gedaan, en wij zullen zijn heldenmoed blijven herdenken en doorgaan met het project Herdenken en Gedenken.

Beste aanwezigen,

Stilstaan, en stil zijn, voor de Raaltenaren die omkwamen in de oorlog, zowel burgers als militairen. Stil staan bij de 38 Joodse Raaltenaren die werden vermoord in de kampen. 2 minuten stil staan bij alle slachtoffers van de Holocaust.

Met dit herdenken en gedenken maken we de verbinding tussen toen, hier en nu, en onze toekomst. We moeten niet vergeten, en lering trekken uit dat verleden voor ons handelen van nu. Uit de mooie en minder mooie delen van onze geschiedenis. Uit de gruwelijk abstractheden en de persoonlijke verhalen. Elk jaar weer, en ben blij dat zovelen van u dit vandaag kwamen doen.

Dank u wel.

"Betrokkenheid op Elkaar”

Beste aanwezigen,

Afgelopen zondag 9 juli was het een drukte in Heino en rondom de kerk. Voor de tweede maal organiseerde een groep sportievelingen de Farmstacle Run, een obstakel wedstrijd met een boerenthema. Een prachtig evenement geheel passend in onze samenleving: sportief, agrarisch thema en gezamenlijk georganiseerd, want veel vrijwilligers werden geworven binnen andere verenigingen en de verenigingen ontvingen hiervoor een mooie financiële bijdrage. Echt, voor en door het dorp.

Het vieren van 150 jaar Nicolaaskerk is een ander voorbeeld. Geen besloten viering voor de PKN, maar samen met het hele dorp, de hele gemeenschap. En terecht voor zo’n icoon in onze gemeenschap. En van harte gefeliciteerd met dit jubileum en het mooie feest.

Voorbeelden van de kracht van de gemeenschap in Heino. Een kracht die we zien in veel van onze dorpen in gemeente Raalte. Een kracht die we moeten koesteren en constant aan moeten werken. En dat is niet altijd vanzelfsprekend.

Paulus realiseerde in zijn brieven ook dat de gemeenschap belangrijk was. En dat je moet werken aan je gemeenschap, en moet koesteren. In 1 Kor 12 gaat Paulus uitgebreid in op die gemeenschap.

De kerkelijke gemeente als gemeenschap: de gemeente van Jezus. Iedereen heeft in die gemeenschap een bijzondere meerwaarde. Een gemeenschap van onderlinge verbondenheid en betrokkenheid, mensen bijeen in zijn Naam. Of zoals 1 Corinthiërs 12:27: “Welnu, u bent het lichaam van Christus en ieder van u maakt daar deel van uit.”

Maar ook nadrukkelijk aandacht voor de verscheidenheid en diversiteit , want iedereen brengt zijn eigen gaven in: opvallende en minder opvallende gaven. Vers 14 “Want ook het lichaam is niet een lid, maar vele leden.” En het lichaam heeft belang bij alle leden, alle gaven, en iedereen moet zorgdragen voor de andere leden.

In mijn ogen de kern van een gezonde gemeenschap. De gemeenschap is een eenheid en men ziet om naar alle leden. Maar een gemeenschap is ook divers, niet uniform, bestaat uit vele individuen en accepteert de diversiteit van deze individuen.  De gemeenschap in haar verscheidenheid.

Wijze woorden van Paulus, en niet alleen van toepassing op de kerkgemeenschap, maar ook op onze eigen gemeenschap. Heino als gemeenschap, de dorpen in de gemeente of Salland als gemeenschap. Gemeenschappen met dezelfde karakteristieken, en eigen eigenaardigheden.

Maar wie zorgt voor onze gemeenschap, wie investeert in onze gemeenschap? Wat zijn de uitdagingen van onze gemeenschap. Een paar vragen om bij stil te staan.

In een mooi oud boekje 1957: het Handboek Pastorale van Sociologie van de Nederlands Hervormde Kerk wordt de volksaard van de Sallander, de Oosterling, de Saksische volksaard beschreven. Citaat: “bepalend is het secundaire reactievermogen: de Sallander geeft niet direct antwoord, kijkt een beetje de kat uit de boom en wacht af. Ze spreken zich liever niet individualistisch uit, maar horen liever de mening van het collectief. De mening van de eenling is niet belangrijk, maar het om de gemeenschap.”

”Men is ook achterdochtig tegen het vreemde en er kan niets snel veranderen, maar als men verandert dan samen. Een besluit moet rijp en breed worden overwogen.” Maar de Sallander is ook “gemoedelijke mensen met een hoge mate van wederzijdse verdraagzaamheid. Ze helpen elkaar en zijn medelevend. Een sterke verbondenheid met de eigen bodem en eigen volk.  Een sterk volk met uithoudingsvermogen.”

Herkenbaar? Wel voor mij en natuurlijk is dit 60 jaar oud, maar onze traditie vormt ons.

Soms verstikkend, zeker voor 18-jarigen zoals ik in 1993. Maar het heeft heel veel goeds opgeleverd herken ik nu als burgemeester. Onze gemeenschap is iets om trots op te zijn. De kracht en energie is enorm, de zelfredzaamheid is bekend. Ik zag weer staatjes van de hoeveelheid vrijwilligers werk en onze regio steek met kop en ouders uit boven het landelijk gemiddelde.  Het chagrijn van sommige regio’s met populistisch uitwassen of de enorme verbondenheid tussen onder en bovenwereld is aanzienlijk lager bij ons.

Samen de schouders eronder is het motto. We zien dat ook economisch: goed arbeidsethos, doen mentaliteit, fijne leefomgeving. We zien dat in de participatiesamenleving, waar inwoners het heft in handen nemen met duurzaamheid, evenementen, cultuur sport, zorg, leefbaarheid. In Heino, maar ook in alle dorpen in onze gemeente.

Maar Nederland verandert, de wereld verandert, en dus ook onze gemeenschap verandert. In de Nederlandse samenleving worden steeds scherpere tegenstelling herkent. Tegenstelling die ook in onze gemeenschap zichtbaar zijn of mogelijk worden, maar altijd langzamer gezien onze secundaire aard.

Tegenstelling tussen autochtoon en migrant, tussen hoogopgeleid en laagopgeleid, tussen arm en rijk, tussen jong en oud, tussen stad en land, tussen man en vrouw en tussen elite en volk. Mensen leven in hun eigen Facebook bubbles, komen amper in contact met andersdenkenden, redeneren alleen vanuit hun eigen perspectief. Ik hoef de voorbeelden van Zwarte Piet of asielzoekers maar even naar voren te halen.

In zelfs de kleinste gemeenschappen wordt steeds vaker geconstateerd dat we niet iedereen kennen, dat mensen zich bewust onttrekken en vereenzamen of geen bijdrage leveren aan de gemeenschap en zich slechts als consument gedragen bij de voetbal vereniging, de feestweek of het zwembad. Ook onze gemeenschap heeft last van de eigen bubbels en tegenstellingen, van hokjes denken en identiteitspolitiek.

En door de individualisering en het verdwijnen van de verzuiling is er te weinig aandacht voor onze hele gemeenschap, en te veel aandacht voor het individu, of zoals Paulus: voor de ledematen van het lichaam. Vroeger hadden we een verzuilde en gesegregeerde samenleving langs levensbeschouwing. Die gemeenschappen hadden duidelijke leiders die zorgdroegen voor de gemeenschap, maar zeer dominant leiden.

De dominee, pastoor, voorzitter kerkenraad of de vakbond. Mensen dachten na over hun gemeenschap en investeerden hierin. Ook was zorg voor elkaar binnen de zuilen normaal, maar bestond bijna een afkeer tussen de zuilen. Ik hoor regelmatig bij 60 jarige huwelijk dat je vroeger geen grond kocht van een ander geloof, of speelde met ander geloof, laat staan trouwde. Het is een zegen dat dit keurslijf is verdwenen, want diversiteit werd juist helemaal niet omarmt.

Na de verzuiling loste de overheid of de markt alles op en werden inwoners vereenvoudigd tot consumenten of cliënten met alle frustraties van dien. Terug verlangen naar vroeger is zinloos. We moeten juist herijken en werken naar de toekomst toe, in deze nieuwe tijd. Een toekomst waarin de gemeenschap belangrijk moet blijven, waarin maatschappelijke opgaven worden opgepakt als gemeenschap en maatschappelijk leiderschap wordt getoond met respect voor alle leden van de gemeenschap. En we hebben allemaal een rol te spelen in deze gemeenschap, en als participant i.p.v. consument of cliënt.

We moeten dus blijven investeren in gemeenschap: ken je buren, draag zorg voor je straat of wijk, hoe zorgen we voor voldoende vrijwilligers, wat kunt u doen, hoe blijven we ontmoeting organiseren, hoe ontmoeten we eenzame mensen, hoe begroeten we nieuwe inwoners en staan we open voor hun inbreng, hoe krijgen we meer vrijwilligers die geen 40 jaar meedoen. Wat zijn de belangrijkste opgaven voor de hele gemeenschap en doe mee om deze op te lossen, samen.

We kennen elkaar minder, en dat vergt ook meer verdraagzaamheid en respect naar onbekenden.  Niet alleen maar vanuit het IK redeneren, maar ook vanuit de gemeenschap.

En investeren in een gemeenschap met inwoners voorop vergt ook een andere houding van de gemeente, van politici, van bestuurders en ambtenaren.

De gemeente, de hele overheid moet ook investeren in de gemeenschap. Moet gewoon onderdeel zijn van de gemeenschap en zich er niet buiten of boven plaatsen. De overheid moet veel meer investeren in vertrouwen, in het vertrouwen dat de inwoner te vertrouwen is, inwoners veel meer zeggenschap geven over hun omgeving, inclusief lastige belangen afwegingen, begrijpen dat 37.000 inwoners meer weten dat 250 ambtenaren, 4 wethouders en 25 raadsleden. 

Dienstverlening aan inwoners voorop op basis vanuit 4 waarden: betrouwbaar, verbindend, oplossingsgericht en slim. Constante nadenken over nog betere dienstverlening aan u allen, constante samenwerken aan oplossing voor maatschappelijke vraagstukken. Constant met twee benen in de samenleving.

Een bloeiende toekomstbestendige gemeenschap vergt leiderschap in een dorp, leiderschap langs nieuwe lijnen en op nieuwe manieren, gericht op verbinding in plaats van polarisering, en gericht op de gemeenschap i.p.v. individuele belang. Maar het vergt ook veel inzet van andere inwoners die gehoord worden en hun eigen kwaliteiten kunnen inzetten.

Maar voorop staat: Voel u allen verantwoordelijk, zoals Paulus zich verantwoordelijk voelde voor zijn gemeenschap. Iedereen heeft zijn eigen gaven en is daarmee belangrijk voor de gemeenschap. Doe mee!!

Dank u wel.

Raalte is hoopvol en optimistisch voor 2017.

Een mooi liedje, nietwaar. Mooie muziek roept emoties op, geeft energie en hoop. Het verbindt, zet aan tot nadenken. Dit liedje zet ook de toon van mijn nieuwjaarstoespraak.

Bob Dylan schreef “The Times They Are a-Changin”, en u hoorde Eddie Vedder, leadzanger van Pearl Jam, zingen.

Het nummer kwam uit in januari 1964, en ook toen werd een nieuwe tijd aangekondigd. Een tijd die werd gekenmerkt door verandering. En dit nummer, een soort volkslied van verandering, komt vaker terug als het roerige tijden zijn, onzekere tijden met veel onduidelijkheid.

Bob Dylan werd in die tijd nog niet zo gewaardeerd door de elite, maar kreeg in 2016, de Nobelprijs voor literatuur. Veel kan veranderen.

Dames en heren,

En het zijn gekke tijden, ook 2016 weer. Een jaar met prachtige momenten en ook zorgelijke ontwikkelingen. Een jaar vol enthousiasme en onbehagen. Veel verrassing met het Oekraïne-referendum, de verkiezing van Trump, de Brexit met onzekere consequenties. Maar ook gouden medailles en collectieve trots, een economie en huizenmarkt die aantrekt.

We worden constant heen en weer geslingerd tussen tevredenheid over ons eigen leven en schijnbare ontevredenheid over onze samenleving. Tussen prachtige prestaties van Nederland op internationale lijstjes over economie, innovatie, gezondheid of geluk. En toch voelen mensen dit niet altijd in hun dagelijks leven. De wereld staat op zijn kop met de voortdurende oorlog in Syrië, vluchtelingenstromen, tegenstelling tussen het Westen en Rusland.

Een tijd van verandering vraagt om leiderschap, visie en richting. In plaats daarvan wordt het nationale debat gekenmerkt door populisme, chagrijn, en botheid. Lijkt uitsluiten te gaan boven verbinden, afbreken boven opbouwen, wordt iedereen in een hokje van identiteit gestopt, zou het vertrouwen tussen mensen weg zijn. Wij tegen zij in plaats van samen overheerst.

Wij-zij kan natuurlijk best mooi zijn. 28 januari weer een wij-zij als Rohda wederom tegen Heino speelt. Maar dat is een wij-zij met ongekende saamhorigheid, zo kan het ook.

Polariseren lijkt echter de standaard, de negatieve politiek en boosheid overheerst en oplossingen worden niet geboden. Maar is dat Nederland, is dat Raalte, is dat Salland?

Dames en heren,

Ik denk het niet! Raalte is optimistisch, vol hoop en ambitie, toekomstgericht, bleek in 2016.

Elke zaterdagochtend om 8.00 uur de netten ophangen bij volleybal of voetbal, de doelen plaatsen voor handbal en hockey, het koffieapparaat aan in de kantines. Of een borrel schenken bij de middagen bridgen of biljarten. Familie en vrienden die zorgen voor hun ouders, buren of kinderen. Zuthemers realiseerden een vernieuwd MFA door de tomeloze inzet van de gemeenschap. Die ouders, die mantelzorgers,die vrijwilligers

Dat is Raalte, dat is Salland.

De Kring Raalter Werkgevers bestond 60 jaar, en Salland Partners 10 jaar, er werd teruggekeken, en de honderden aanwezige ondernemers bruisen van energie en kijken vooruit met groeiende orderportefeuilles. Samen met inwoners, ondernemers en gemeente is in 2016 een toekomstgericht economisch actieplan ontwikkeld met concrete doelen. Veel positieve energie en met mensen die met naam en toenaam hun schouders er onder zetten. Samenwerken aan een economisch krachtig Raalte.

Dat is Raalte, dat is Salland.

Zoveel inzet voor cultuur, zoals de Passions, de Open Muziekestafette, de Week van de Amateurkunst. Zoveel inzet voor de gezondheid van een ander, de Samenloop voor Hoop, de Strijd van Salland, Team Lef met de Roparun, de acties voor de behandeling van André Kruiper uit Heeten. Zoveel inzet voor de sport met bijvoorbeeld de Endurocross in Nieuw-Heeten, en met een mijlpijl van 15 jaar Sallands Cross Circuit met wekelijks honderden deelnemers.

Dat is Raalte, dat is Salland.

En persoonlijk was ik zeer trots op de wijze waarop onze samenleving op het moeilijke vraagstuk van een AZC heeft gereageerd. Een nuchtere en gastvrije gemeenschap die altijd bereid was om het gesprek te voeren, hoe moeilijk dat soms ook was. En uiteindelijk heeft een grote meerderheid gezegd dat de vluchtelingen welkom waren in Raalte. Het centrum gaat er niet komen, maar Raalte heeft laten zien dat deze discussie ook zonder agressie en toch democratisch kan worden gevoerd.

Dames en heren,

Dit gebeurt omdat we een echte samenleving zijn, en geen verzameling van individuen die toevallig dicht bij elkaar wonen. Een samenleving die we maken met z’n allen door  tolerant naar elkaar te zijn, een beetje te geven en te nemen, en je belangeloos in te zetten voor elkaar in de straat, in de wijk of het dorp. Laten we dat vasthouden en uitbreiden.

Ik snap dat de onzekerheid toeslaat bij het zoveelste tijdelijke contract van een paar maanden of als het betalen van de rekeningen elke maand lastig is. Als de zorgkosten de pan uit rijzen of de schuldhulpverlening op de loer ligt. Maar dan moeten we juist niet angstig naar elkaar wijzen, maar de kracht van de samenleving benutten. Als het niet goed gaat, dan pakken we de problemen samen op. De mouwen opstropen en aan de slag. Niet tegen elkaar, maar met elkaar. En uitdagingen zijn er natuurlijk genoeg, voor u persoonlijk als voor onze hele gemeenschap.

In Raalte hebben we het over het algemeen goed voor elkaar. Het is veilig. Leefbare dorpen met goede voorzieningen voor inwoners. De zorg en jeugdzorg zijn goed geregeld volgens de cliënten zelf. Je valt niet tussen wal en schip.

Maar de ontwikkelingen in de komende 10-20 jaar staan niet stil. De inwoners  zijn steeds beter opgeleid, worden mondiger, actiever en eisen hun plek op in het democratisch debat. De verzorgingsstaat wordt niet ruimer, en samenredzaamheid is de trend. Ons buitengebied verandert met minder boeren en meer burgers De bevolking blijft vergrijzen met uitdagingen om onze jongeren te houden. Werk verandert van karakter en sommige banen verdwijnen en anderen ontstaan. De technologie gaat zo snel dat we de impact nog niet eens kunnen voorspellen. Onze bereikbaarheid staat onder druk. Het klimaat verandert.

Deze veranderingen gaan niet aan Raalte voorbij. Sterker nog, verandering is het nieuwe normaal. We moeten blijvend aanpassen aan veranderende tijden: The Times They Are a-Changin.

Dames en heren,

Dat vergt ambitie en durf om te vernieuwen, om een beetje te dromen en het hoofd boven het maaiveld uit te steken. Ik wil twee aspecten benoemen waar we stappen kunnen zetten.

Allereerst meer zeggenschap en verantwoordelijkheid voor inwoners. In onze gemeenschap zijn inwoners gelukkig actief. De vele nominaties voor het Goudhaentje en de mooie foto’s van 2016 maken dat duidelijk. De gesprekken met meer dan 500 inwoners tijdens de ‘Raad op Pad’ in onze dorpen maken dat duidelijk. Een jongen van 11 in Mariënheem, Tijs Reimert, die tijdens zo’n avond pleit voor een skatebaan maakt dat duidelijk.

De participatiesamenleving krijgt in Raalte prima vorm door deze energie en inzet van onze inwoners, samen met gemeente. Soms lopen de inwoners voorop, en soms de gemeente, maar altijd in verbinding. Maar we kunnen verder gaan. We kunnen meer maatschappelijke vraagstukken samen oppakken. We kunnen en moeten veel meer inwoners betrekken bij het vinden van de oplossingen, meer zeggenschap geven over deze oplossingen. We moeten ons afvragen wat onze samenleving en de vrijwilligers aan kunnen. We moeten meer nadenken over de legitimiteit van de oplossingen en hoe om te gaan met minderheden. En we kunnen veel meer gebruik maken van experimenten in het hele land. We moeten ons laten inspireren.

Laten we in 2017 als samenleving in gesprek gaan om samen verder richting te bepalen, te zoeken, te experimenteren en volgende stappen te zetten om inwoners nog meer zeggenschap en verantwoordelijkheid te geven. Daar heeft iedereen wat aan.

Een tweede aspect ligt op het sociaaleconomisch terrein: een investeringsagenda voor Raalte en de regio Zwolle. De vele uitdagingen vragen om een langere-termijn, gezamenlijke, ambitieuze en flexibele agenda voor 10-20 jaar. Een investeringsagenda met substantiële financiële middelen, commitment en inzet van inwoners, bedrijven, onderwijs, politiek, bestuurders, ambtenaren. Een agenda die opvalt in Brussel, Den Haag, en andere regio’s. Een agenda die van 1 euro probeert 4,5,6 euro te maken.

[Ik zie u denken: dat kost nogal wat. Inderdaad, en daarom staat de collectebus bij de uitgang.]

Zonder gekheid, zo’n agenda is essentieel in mijn optiek om een aantrekkelijke regio te blijven waarin wordt geïnvesteerd, ook door de landelijke overheid. We kunnen het niet alleen, we moeten het samen doen met uiteraard aandacht voor het lokale.

De inhoud van een investeringsagenda is natuurlijk afhankelijk van politieke voorkeuren in Raalte en de regio, maar laat ik een paar thema’s benoemen waarin kan worden geïnvesteerd:

• Onze leefbaarheid: hoe zorgen we dat mensen, ook nieuwe inwoners, graag willen wonen en recreëren in onze regio, in onze dorpen?
• Ons buitengebied: wat willen we daarmee, wat mag, wat mag niet, hoe houden we dat leefbaar, welke investeringen zijn nodig?
• Onze economie: hoe kunnen bedrijven verder groeien en innoveren samen met de regio? Hoe kunnen ze profiteren van de grote wereldmarkt?
• Onze bereikbaarheid: glasvezel, investeren in de N35, maar ook de A28, het spoor en de fiets.
• Ons onderwijs: betere aansluiting tussen onderwijs en bedrijven, waarin moeten we investeren om jongeren in onze regio te houden?
• Onze energietransitie: hoe worden wij snel energieneutraal en hoe profiteert onze lokale economie hiervan?
• En hoe ziet de technologische verandering eruit in de komende decennia en wat betekent dat voor alles?

Dames en heren,

Veranderende tijden bieden kansen, en met hoop en ambitie kunnen die realiteit worden. Het wordt een mooi jaar.

Ik wens u dan ook namens de gemeenteraad, het college en de ambtenaren een bijzonder goed 2017. Ik heb er vertrouwen in: Cause the times they are a-changing.

Heldenmoed

‘Wat is een held? Iemand die straffeloos onvoorzichtig is geweest.’ Misschien wel het bekendste citaat uit de oorlogsroman De Donkere kamer van Damokles van W.F. Hermans.

Een steen in de vijver was deze roman in 1958. Een steen in de vijver over het dominante beeld dat toen heerste van Nederland is oorlogstijd: een heroïsch beeld.

De Nederlander had manmoedig gestreden tegen de Duitse bezetter. Veel hadden collectief verzet gepleegd. Nederland had echt laten zien dat het zich niet liet onderdrukken, zoals de Februari-staking en de Spoorwegstaking heel duidelijk maakten.

En ja, velen hebben inderdaad verzet gepleegd, en velen hebben zich heldhaftig gedragen en velen hebben hiervoor de ultieme prijs betaald. Maar niet heel Nederland was heldhaftig, moedig of tolerant. We waren niet heel gastvrij voor de Joodse Duitsers of andere vervolgden en sloten zelfs de grens op 17 december 1938 na de Kristallnacht.

Het heroïsche beeld van het verzet van de Nederlanders was niet juist. Net zo min als het negatieve beeld van W.F. Hermans niet juist was. Zoals zo vaak, was het veel genuanceerder. Nederland kende wel degelijk veel moedige mensen die verzet pleegden in hun eigen dagelijkse omgeving.

De ouders van een Raalter veteraan die onderduikers opvingen in hun voorhuis. Raaltenaren die stiekem voedselbonnen namaakten. Veldwachters in Heeten die het verzet leiden. En natuurlijk de verzetsstrijders die meehielpen met de bevrijding van onze regio, zoals de heer Jan Tielbeke. Onze enige verzetsstrijder die nog in leven is, maar helaas vandaag niet aanwezig kan zijn. 

De moed van deze mensen in Nederland had vele vaders en moeders: religieuze achtergronden, patriottisme, sociaal gevoel, medemenselijkheid, plichtsbesef. Of zoals de student Pieter Meerburg uit Amsterdam zei toen hij een Joodse medestudent naar een werkkamp zag vertrekken: “Dat kan gewoon helemaal niet”.

Maar wat zou u gedaan hebben in de oorlog?

Wat zou ik gedaan hebben in de oorlog? Zou ik moedig zijn geweest? Een vraag die we ons vast allemaal weleens gesteld hebben bij het zien van oorlogsbeelden of herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog.

Er zijn hele moedige burgemeesters geweest die onder het mom van collaboratie met de Duitsers heroïsche daden hebben verricht voor het verzet. Maar ook velen, heel velen, deden dit niet.

Burgemeester Boot van Wisch en Terborg, ten oosten van Doetinchem, schreef in “Burgemeester in bezettingstijd” dat hij moest schipperen tussen zijn gevoel voor recht en eer aan de ene kant en de eisen van de Duitsers aan de andere kant.  Maar vooral wilde hij zijn inwoners zo goed mogelijk door de oorlog helpen. Moedig zijn is niet makkelijk.

Het boek “Moedige Mensen: Helden in oorlogstijd” waar een deel van mijn woorden op zijn gebaseerd geeft een genuanceerde kijk op moedige mensen uit die periode.

Alle personen in dit boek zijn uniek, zoals de redacteurs schrijven. Tegelijkertijd zijn ze inwisselbaar, want ze staan symbool voor alle mensen die in oorlogstijd niet wegkeken.

Maar geen van allen zag zichzelf als bijzonder of vond dat hij of zij zich uitzonderlijk gedroeg. Deze mensen hielden vast aan wat zijzelf “gewoon” vonden, alleen gebeurde dit in een tijd die zeer ongewoon en moeilijk was.

Mensen die niet wegkeken toen het moeilijk was. Mensen die vonden dat die dingen die normaal waren, ook normaal moesten blijven. Dat is moed.

Herdenken is niet gratis, gedenken is niet gratis. Met herdenken en gedenken maken we de verbinding tussen toen, hier en nu, en onze toekomst. We moeten niet vergeten, maar lering trekken uit dat verleden voor ons handelen van nu.

Dat is niet altijd makkelijk in een tijd waarin de wereld veranderd, onzeker is, oorlog kent aan onze grenzen, vluchtelingen in groten getale naar Europa koen, terrorisme dichtbij is en angst soms regeert.

Een wereld waarin het sluiten van de ogen voor het verleden nadrukkelijk op de loer ligt. Intolerantie, gebrek aan respect, onverdraagzaamheid, kilte en harteloosheid waren nadrukkelijk ook aanwezige in de Tweede Wereldoorlog.

Daarom ontmoeten wij elk jaar, hier, op 4 mei, om te herdenken. De Raaltenaren die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog, alle gevallen militairen en burgers. De 37 Joodse medebewoners die na de oorlog niet teruggekeerden. En de vele andere slachtoffers in heel Europa en daarbuiten.

Herdenken is 2 minuten letterlijk stilstaan bij de impact van oorlog, vrede, Holocaust. Stilstaan en daarmee vooruit kijken,

Herdenken en gedenken biedt ons perspectief naar de toekomst. En daarom ben ik heel blij dat we vandaag weer herdenken met zoveel kinderen., inclusief de loco-Jeugdburgemeester.

Zoveel jonge inwoners die onze toekomst, onze gemeenschap gaan vormen in de komende jaren.

Met alle kinderen, met alle aanwezigen, bouwen we  voort op het positieve denken en handelen van de moedige mensen in de oorlog die ondanks tegenspoed zich bleven bekommeren om hun medemens ongeacht afkomst.

Laten wij de moed hebben om niet te somberen, en de vele lichtpunten te herkennen, want onze welvaart, gezondheid en geluk is nog nooit zo hoog geweest.

Laten wij de moed hebben om anderen niet weg te zetten in een hoek of te verketteren, maar juist te luisteren en de dialoog aan te gaan.

Laten wij de moed hebben om op te komen voor iedereen ongeacht afkomst, ongeacht geboorteplaats, en te leren om vreedzaam met elkaar te leven.

Dank u wel.

Welkom aan alle carnavalsverenigingen uit de gemeente Raalte. Voor mij een hele eer om jullie wederom in de residentie van de gemeente Raalte te mogen ontvangen. Een speciaal welkom voor de Prins Dick de 1^e en Prinses Kathrin van de Zwabberaars uit Raalte. Want, dit jaar zal de sleutel aan hen worden overhandigd.

Wie hebben we eigenlijk op bezoek vandaag?

Uit Broekland

• De Dondermadeurs.
• Prins Paul de 1ste (Paul ).
• Jeugdprins Luuk de 1e (Luuk Groot Koerkamp).

Uit Heeten, uit Oergat

• Sallands Zotten.
• Prinsenpaar Prins Willy & Prinses Leni van de Sallandse Zotten. (Willy en Leni Schrijver).

Van harte gefeliciteerd met de nieuwe dorpsnaam: het Oergat.

Uit Heino of Sökkeburcht

• De Sökkestoppers.
• Prins Marcel 1 en Adjudant Freddy (Marcel Janssen en Freddy Kok).
• Jeugdprins Corne 1

Uit Mariënheem, uit Assendorp

• De Assendorper Zotten.
• Prins Wilfried de 1ste (Wilfried Akkersdijk).
• Jeugdprins Nick de 1ste (Nicky Heymerikx).

Uit Nieuw Heeten

• Hekk’n Sluuters
• Prins Dave de 1ste (Dave Spoolder)

Uit Raalte, uit Stöppelburch

• Stoppelkaters.
• Prins Paul de Tweede.
• Jeugdprins Job de Eerste.
• Jeugdprins Dion de Eerste.

Tenslotte de drager van de sleutel tijdens de carnaval in 2016, uit Raalte, uit Stöppelburch

• Prins en Prinses der Zwabberaars, Prins Dick de 1^ste en Prinses Kathrin.

En dit jaar de ontvanger van de Sleutel. En de Prins en Prinses zijn vereerd om te mogen regeren over de gemeente begreep  ik. Ik ben blij dat zij hun taken zeer serieus nemen. Vanuit Zaal Zwakenberg zal onze gemeente in handen zijn van dit mooie paar dat de Nederlandse feestvreugde vast combineert met de Beierse degelijkheid. Dat geeft vertrouwen, veel vertrouwen.

Want de sleuteloverdracht, een belangrijk officieel moment. En voor een burgemeester ook een moeilijk moment.

Ik geef niet graag de touwtjes uit handen. Ik had vorig jaar gehoopt dat ik rustige dagen zou hebben na de sleuteloverdracht. Gewoon een beetje relaxed, maar niets was minder waar.

Toenmalig Prins Kappie van de Dondermadeurs nam alleen de verantwoordelijkheid voor het feesten, maar het echte werk bleef bij mij liggen. Geen belletjes van de politie naar Prins Kappie, geen actie, niets. Ik moest wel aan de bak. Zodanig dat ik uit de carnavalsmis van Pastoor Verweij werd gebeld door de politie om een noodbevel af te geven.

En daarbovenop ik kreeg ook nog een rekening van Prins Kappie voor zijn inzet. Die heb ik natuurlijk niet betaald. We hebben het vereffent met mijn inzet bij het ophalen van de sleutel in Broekland. Uiteindelijk een goede taakverdeling. De Prins voor het feest, de burgemeester voor de serieuze zaken.

Ook dit jaar wordt het vast een goed feest bij jullie allemaal.

Ik ben blij om jullie allemaal in grote getalen te mogen verwelkomen. Zoveel gezelligheid en activiteit. Carnaval leeft in Raalte, carnaval bruist in Raalte.

En het bruist eigenlijk het hele jaar, want de wagenbouwers zijn jaar rond bezig, en de  Prinsen blijven jaar rond aan het feesten.

Minder enthousiast werd ik van de  proclamaties. Ik heb ze natuurlijk allemaal gelezen. En ijdel als ik ben, ben ik vooral benieuwd naar alle uitspraken over de burgemeester, en mijn eerste jaar hier.  En…..

Niets, helemaal niets. Uit het oog, uit het hart……..

In ieder geval ook geen klachten over de burgemeester, gemeente, de raad, het college of de ambtenaren. Geen nieuws, is goed nieuws denk ik dan maar.

Alleen Pumpie in Heino hef iets eheurd. Tja, wat moet je daarmee.  Ik ken Pumpie al langer dan vandaag en die heurd altijd wel heel veel. Ik wacht de uitnodiging van Prins Marcel af.

Goed te zien dat de carnaval wel meegaat met de tijd en ook sociale media heeft ontdekt.

Ik ben uitgedaagd door Prins Wilfried van De Assendorper Zotten om 11 biertjes te tappen binnen 111 uur en 11 minuten. De deadline nadert en ik zal straks de tap openen door deze 11 biertjes te tappen. Reken me niet af op de kwaliteit, maar schuim is ook lekker.

En ik nomineer zelf de Prins en Prinses der Zwabberaars om binnen 11 minuten mijn voorbeeld te volgen. No free lunch in dit gemeentehuis, aan de bak.

Officiële plechtigheid

En dan nu de officiële plechtigheid van de sleuteloverdracht en daarmee het bestuur van de gemeente Raalte en haar dorpen.

Geachte Prins Dick en Prinses Kathrin, ik draag hierbij de sleutel van de gemeente Raalte over aan u, en hiermee aan de verenigingen in Raalte. Ik heb het volste vertrouwen in uw inzet om deze gemeente op een vrolijke en ontspannen manier te gaan besturen, dat u alle inwoners veel plezier gaat geven en van deze carnavalsperiode een mooie tijd te maken.

“Iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen.

Rood, zwart, wit, geel, jong, oud, man of vrouw

In het donker ben je nooit te zien

Maar deze is van ons aan jou

Iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen.”

Hele rake woorden in deze roerige tijden met onzekerheid. Hele rake woorden geschreven en gezongen door Thé Lau van de Scene. Thé Lau die in 2015 overleed aan de gevolgen van kanker, maar ons prachtige muziek en kunstzinnige liedteksten nalaat. Muziek dat bindt, troost biedt en plezier geeft.

En geen betere plek om aan muziek en deze woorden te denken dan in het hart van cultuur minnend Raalte, deze theaterzaal van het Hof in Salland. Ik ben dan ook heel blij om u in grote getalen te mogen verwelkomen voor de Raalter nieuwjaarsreceptie genietend van goede muziek door lokale muzikanten als Tismawajewendband, Leerorkest Ons Genoegen, De Nieuwe Stempel en pianospel straks in de Foyer.

En voor de eerste keer hebben we ook 200 inwoners van de gemeente persoonlijk uitgenodigd. Fijn dat velen van u ook zijn gekomen. Op deze manier wordt deze nieuwjaarsreceptie voor en door Raaltenaren.

Ik wens iedereen namens de Gemeenteraad, het College van Burgemeester en Wethouders en de ambtelijke organisatie een heel gelukkig en voorspoedig 2016.

En dat positieve gevoel voor 2016 vloeit voort vanuit 2015.

De jaarovergang is heel goed gegaan. Met veel dank aan de politie, brandweer en de ambtenaren die dit allemaal in goede banen hebben geleid. En complimenten aan de inwoners, aan u, want het was weer een feest. En veel vuurwerkrotzooi was alweer opgeruimd op 1 januari en ingeleverd op 2 januari in het kader van MooiSchoonNederland.

2015 was verder op vele fronten een goed en hoopvol jaar. De foto’s die u stuurde met kiekjes uit het afgelopen jaar en die zojuist zijn getoond geven een prachtig overzicht van de gebeurtenissen in onze gemeente. Misschien herkent u zichzelf of bent u de fotograaf.

Veel mooie plaatjes van de activiteiten in de dorpen, de feesten en evenementen, de goede doelen, sportieve prestaties, concerten, 4/5 mei, de opening van het hospice, en de natuur in onze omgeving.

Heel veel inwoners hebben zich weer ingezet voor elkaar. Sommigen zijn Koninklijk onderscheiden, de meesten verrichten achter de schermen fantastisch vrijwilligers werk voor vereniging, medemens, of eigen familie. Essentieel om onze samenleving, onze dorpen, leefbaar te houden.

En het zal u niet zijn ontgaan: de gemeente werd in 2015 verantwoordelijk voor een groot deel van de zorg voor haar inwoners. Een uitdaging. En afgaande op de soms cynische berichtgeving door de landelijke media en het gekissebis in de Tweede Kamer zou je bijna denken dat het een chaos is geworden. Maar het tegendeel is waar.

De overgang is juist heel goed verlopen in Raalte. In Raalte valt niemand tussen wal en schip, en individuele problemen lossen we samen op. Tevredenheid alom. We kunnen trots zijn als gemeenschap: trots op de cliënten, trots op onze zorgpartners en trots op de ambtenaren.

De volgende stap is de zogenaamde transformatie. Nieuwe manieren van werken, een zoektocht die in 2016 wordt voortgezet om te zorgen dat iedereen naar vermogen kan blijven participeren en dat de extra ondersteuning nog beter wordt vormgegeven. Niet alleen door de gemeente, maar juist in gezamenlijkheid met inwoners en maatschappelijke partners.

Een andere enorme uitdaging was de overgang van de Sociale Werkvoorziening naar de gemeente. Voor 200 individuele SW medewerker een hele spannende periode. Veel werk achter de schermen met de SW-bedrijven, veel overleg met de SW-medewerkers zelf, allemaal om hen een plek te geven die bij hen past. Sinds 1 januari 2016 houdt een deel van deze medewerkers samen met de collega’s van Beheer en Onderhoud, de openbare ruimte van de gemeente schoon en veilig. Welkom allemaal.

De N35 is weer nadrukkelijk op de agenda gezet in 2015 met onze campagne #raaltemobiel. De drukte bij kruispunt Bos en in Mariënheem is aanzienlijk toegenomen door opening van tunnel bij Nijverdal, en de weg moet veiliger. De provincie erkent gelukkig ook dat actie nodig is. Dit jaar moeten over kruispunt Bos definitieve besluiten genomen zodat de verkeersveiligheid en de doorstroom worden verbeterd.

2015 was ook het jaar van mijn persoonlijke kennismaking met u, met de inwoners van Raalte. Mijn eerste jaar is omgevlogen. Ik ben op vele plekken in onze mooie gemeente geweest: bij mensen aan het avondeten, gesprekken aan de keukentafel, op stap met raadsleden, op bezoek in alle dorpen, veel bedrijven bezocht, oriëntaties bij maatschappelijke instellingen, hardlopen in het crosscircuit, wandelen door de omgeving, aanwezig bij de vele mooie evenementen, genieten van de cultuur en de sport, vele handen schudden, selfies maken met onze jeugd, gewoon een praatje op straat of communiceren via Facebook of Twitter.

Ik heb met volle teugen genoten. Mijn gezin en ik zijn zeer hartelijk ontvangen. We voelen ons thuis in Raalte. Veel dank voor dit welkom.

Maar 2015 kende ook verdrietige momenten in de persoonlijke levenssfeer, je partner of je kind verliezen door een ongeval of zelfdoding, ziekte, brand, faillissement, of werkloosheid. Leed dat veel impact heeft op u, op uw gezin of uw omgeving. Soms heb ik dit kunnen delen met u, en belangrijk om vandaag ook hierbij stil te staan.

Voor Nederland is het ook een bewogen periode, de wereldproblematiek domineerde het nieuws. De aanslag op Charlie Hebdo en in Parijs, de oorlog in Syrië en Irak, de grote vluchtelingenstroom naar Europa, de mogelijke grexit van de euro uit Griekenland.

Pittige ontwikkelingen die verwarren, die angstig maken. De Koning verwoordde dit in zijn kersttoespraak:

Ik citeer:

“Veel mensen in Nederland maken zich zorgen over de toekomst en vragen zich af hoe we onze eigen manier van leven kunnen beschermen in een wereld waarvoor we ons niet kunnen afsluiten.”

einde citaat.

Het lied van Thé Lau ‘Iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen.’ kreeg dit jaar daardoor veel meer lading. In het jaar dat Nederland 70-jaar bevrijding vierde, leek onze vrijheid en onze solidariteit onder druk te staan.

We moeten daar collectief voor waken. We moeten ons niet bang laten maken en de angst laten regeren. We moeten niet gaan denken in wij en zij, of in oorlogstermen. De zorgen en angsten moeten een plek krijgen, maar niet overheersen. Het moet juist onze overtuiging sterken dat de kracht van onze democratie en rechtstaat, de kracht van onze vrijheid, en vooral de kracht van onze waarden, onverwoestbaar is. En politieke leiders moeten in deze overtuiging voorop gaan in plaats van deze overtuiging ondermijnen.

Want het is juist deze overtuiging die ons helpt bij het antwoord op de uitdagingen. Een antwoord op de vluchtelingenstroom richting Europa, naar Nederland. We kunnen deze stroom als Europa aan, gezamenlijk met een gedeelde verantwoordelijkheid, met ook hier urgente behoefte aan leiderschap, lokaal en nationaal. En vanuit de kracht van onze waarden in plaats van electorale angst en simplistische oplossingen.

Raalte heeft laten zien dat dit kan. Dat een discussie over vluchtelingen geen chaos hoeft te worden met scheldpartijen en intolerantie. Een nuchtere en gastvrije bevolking samen met een goede regie maakt dat op een respectvolle manier kan worden gepraat over de opvang van vluchtelingen. Stevige meningsverschillen, grote zorgen, botsende belangen, en intense emoties, maar allemaal met respect geuit. Ik ben heel trots dat dit proces in Raalte op zo’n hele goede manier is verlopen. En trots dat Raalte in 2016 in principe plaats gaat bieden aan 950 vluchtelingen.

De opvang van vluchtelingen blijft veel van ons allemaal vergen. In 2015 hebben we alle 63 statushouders, vluchtelingen met een verblijfsvergunning, kunnen huisvesten Een verdubbeling ten opzichte van 2014. Een hele prestatie en een compliment waard aan SallandWonen, de ambtenaren, Vluchtelingenwerk en andere vrijwilligers. Maar 2016 kent een nog grotere opdracht, qua aantallen, maar ook om te voorkomen dat reguliere woningzoekenden niet het kind van de rekening worden. Dit vraagt om creativiteit en nieuwe ideeën, maar ik ben ervan overtuigd dat dit gaat lukken.

We zullen ook aan elkaar moeten gaan wennen, nieuwe mensen, andere gebruiken en culturen, ook ergernissen en onbegrip. Het zal soms schuren, maar ik proef ook veel nieuwsgierigheid bij onze inwoners, nieuwsgierigheid naar het onbekende. Nieuwsgierigheid naar die nieuwe mensen in het asielzoekerscentrum. En het is dan ook hartverwarmend om de enorme aantallen vrijwilligers te zien die zich melden om een bijdrage te leveren. Sportverenigingen, culturele organisaties, religieuze gemeenschappen, scholen, ondernemers, klein en heel groot, maar ook direct betrokkenen die in werkgroepen willen nadenken over veiligheid, de looproute en inrichting.

Dit geeft vertrouwen. Vertrouwen dat onze samenleving, in verbondenheid, deze nieuwe inwoners welkom zal heten en een veilige plek zal bieden.

“Iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen.” krijgt echt betekenis in Raalte.

Dank u wel.

Beste aanwezigen,

Op vrijdag 13 april 1945 schreef Jan-Willem Bartels in zijn dagboek: “Vanmorgen was nog alles rustig. Vader en ik zijn toen op verkenning uitgegaan, we wilden eens voorzichtig proberen om thuis te komen om te zien hoe het daar was. Toen we uiteindelijk thuis kwamen zagen we de Canadese soldaten al over de weg lopen. De tranen kwamen ons in de ogen van blijdschap. Na zoveel ellende en na bijna 5 jaar onder de druk van de Duitsers te hebben gezeten waren we nu opeens vrij. Dat woordje “vrij”, we kenden het bijna niet meer.”

“Dat woordje vrij, we kenden het bijna niet meer.” Een gevoel dat door merg en been gaat.

Het waren woorden van een 17-jarige jongen die woonde met zijn ouders aan de Rijksweg Heino - Zwolle dicht bij de Ganzepannebrug. Hij hield van 17 september 1944 tot 5 mei 1945 een dagboek bij.

Met deze woorden eindigde ik gisteren mijn toespraak van 4 mei. Gisteren herdachten we de Raaltenaren die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog, alle gevallen militairen en burgers. Gevochten voor onze vrijheid en gesneuveld voor onze vrijheid.

Vandaag vieren we die vrijheid. Vrij van 5 jaar overheersing door de Duitsers, vrij van het geweld, vrij van de onderdrukking, en die donkere periode. Een opluchting, het moment waar zo lang naar werd gesnakt.

Vandaag vieren we vrijheid, alle vrijheid. De Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt benoemde vier vrijheden in zijn zogenoemde Four freedoms-toespraak.

De vrijheid van spreken en meningsuiting - overal in de wereld;

De vrijheid van elk persoon om god te aanbidden op zijn eigen manier - overal in de wereld;

De vrijwaring van gebrek en armoede - overal in de wereld;

De vrijwaring van vrees en angst - overal in de wereld.

Deze vrijheden zijn door de jaren heen uitgebreid, o.a. in het Verdrag van de Rechten van de Mens, het Internationale Vluchtelingenverdrag van Genève. Verdragen die onze vrijheid en rechten en ieders vrijheid en rechten borgen.

Verdragen die een fundering leggen voor onze medemenselijkheid, voor ons samenleven. Verdragen die dienen te worden gerespecteerd, en niet lukraak moeten worden aangepast als het even niet helemaal uitkomt.

Beste aanwezigen,

Voor mij is vrijheid om te kunnen zijn wie je wilt zijn, om te doen wat je wilt doen, om te kunnen kiezen wat je wilt kiezen. De baas zijn van je eigen leven, van je eigen keuzes, van je eigen mening, van je eigen seksualiteit.

Een vrijheid die niet vanzelfsprekend is, niet in Nederland en niet daarbuiten. Ik hoop dat we ons allemaal realiseren wat deze vrijheid waard is.

Sinds 1945 is oorlog helaas veelvuldig teruggekeerd, zoals in Joegoslavië, Libië, Syrië, Irak en Oekraïne. Oorlogen met veel slachtoffers ter plekke en een impact op onze samenleving. Het dieptepunten natuurlijk het neerhalen van de MH17 met vele slachtoffers, en de recente drama’s op de Middellandse zee. Met angst als gevolg.

Maar, zoals ik gisteren ook memoreerde, is nu niet het moment om onszelf achter de dijken te verschuilen, nu is niet het moment om de angst te laten regeren, nu is niet het moment onze vrijheid te beschermen door hem in te perken.

We moeten ons niet laten leiden door opruiende retoriek, door valse tegenstellingen, of door minachting voor bepaalde geloven. Maar we moeten vertrouwen op de kracht van onze samenleving, de kracht van onze democratie, de kracht van onze waarden, de kracht van onze vrijheid die onverwoestbaar is.

Een vrijheid die gepaard gaat met tolerantie, verdraagzaamheid, solidariteit en respect voor iedereen, ook als het even moeilijk wordt, ook als het even tegenzit. Vrijheid is universeel en geldt voor iedereen.

Beste aanwezigen,

Ik ben dan ook heel blij dat dit bevrijdingsfestival vandaag in Raalte wordt georganiseerd. Een festival dat de vrijheid bejubelt, waar wordt gewandeld voor de vrijheid, wordt hardgelopen voor de vrijheid, wordt gefietst voor de vrijheid, wordt getoerd voor de vrijheid, en wordt gefeest voor de vrijheid.

Ik dank de organisatoren heel hartelijk namens het gemeentebestuur voor de organisatie en ik wens iedereen heel veel plezier met dit festival en alle activiteiten.

Dank u wel.

Beste aanwezigen,

Op 17 september 1944 schreef Jan Willem Bartels in zijn dagboek: “De toestand wordt steeds ernstiger". En daarom wil ik nu een dagboek schrijven. We weten niet wat ons wacht, doch als wij eenmaal de dag der bevrijding mogen aanschouwen dan zal nadien dit dagboek misschien nog een herinnering zijn aan de donkere tijden die wij daarvoor moesten meemaken.”

Jan-Willem Bartels was een 17-jarige jongen die woonde met zijn ouders aan de Rijksweg Heino - Zwolle dicht bij de Ganzepannebrug. Hij hield van 17 september 1944 tot 5 mei 1945 een dagboek bij. Een dagboek expliciet geschreven om te herinneren aan een donkere tijd.

Beste aanwezigen,

Het is 4 mei, vandaag herdenken we. We herdenken de Raaltenaren die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog, alle gevallen militairen en burgers. Gevochten voor onze vrijheid en gesneuveld voor onze vrijheid.

We herdenken de 37 Joodse medebewoners die na de oorlog niet zijn teruggekeerd naar Raalte en de vele andere Joodse slachtoffers in heel Europa. Maar we herdenken ook alle oorlogsslachtoffers, toen en nu, hier en daar.

Het is 4 mei, vandaag herdenken we. 2 minuten stil, om letterlijk stil te staan bij de impact van oorlog, vrede, Holocaust.

Maar ook 2 minuten stil voor de eigen ervaring, want. Herdenken is vaak ook klein en persoonlijk: een opa, een buurvrouw, een verre neef of een oude jeugdvriend. Weggerukt door geweld, in de Tweede Wereldoorlog of sindsdien. Ook voor hen zijn we vandaag ook 2 minuten stil.

Ik ben 2 minuten stil ter nagedachtenis van mijn vriend Rico Bos. In juli 1993 omgekomen als 18-jarige marinier in Cambodja tijdens een VN-vredesmissie. Dit jaar worden zijn vrienden 40 jaar, maar hij blijft altijd 18.

Beste aanwezigen,

Dit jaar is het 70 jaar bevrijding, en het thema is: “Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst’.

Een heel aansprekend en raak gekozen thema in deze woelige tijden. Een wereld die in enkele jaren veranderd is, onzeker geworden is: economische crisis, oorlog aan onze grenzen, vluchtelingen in groten getale, armoede, terrorisme en angst.

Een wereld waarin het sluiten van de ogen voor het verleden nadrukkelijk op de loer ligt. Intolerantie, gebrek aan respect, onverdraagzaamheid, kilte en harteloosheid waren nadrukkelijk aanwezige in de Tweede Wereldoorlog.

Het zijn deze emoties die keer op keer moeten worden bevochten, ook in het hier en het nu. De mensheid heeft de neiging om te vergeten. Vrijheid is geen gegeven, mensenrechten zijn geen gegeven, daaraan moet constant worden gewerkt.

Nu is niet het moment om onszelf achter de dijken te verschuilen, nu is niet het moment om de angst te laten regeren, nu is niet het moment onze vrijheid te beschermen door hem in te perken.

Nu is het moment om terug te denken aan 70 jaar bevrijding en te bedenken wat die herinnering voor ons betekent voor vandaag en morgen. Wat deze herinnering betekent voor iedereen in Nederland en daarbuiten. Wat deze herinnering betekent voor mensen aan de onderkant van onze samenleving, voor mensen die worden gediscrimineerd, voor mensen uit Afrika en het Midden-Oosten die op bootjes ronddobberen op de Middellandse Zee. Wat betekent die herinnering aan 70 jaar bevrijding en de zware jaren van de oorlog nu echt.

Juist nu moeten we herinneren en niet de ogen sluiten. Herinneren, zodat we niet vergeten waartoe diepe intolerantie en een totaal disrespect voor andersdenkenden kan leiden.

Juist nu.

Beste aanwezigen,

Het is belangrijk om ook hier te zijn om de herinnering levend te houden. Jongere generaties krijgen steeds minder verhalen te horen over de Tweede Wereldoorlog. Opa’s en Oma’s zijn er straks niet meer om dit na te vertellen, daarom is het zo belangrijk om dit ‘samen’ te blijven doen.

Ik vind het een mooi gebaar dat leerlingen van basisschool Oostenwind (WO II monument) en De Rietkraag (Indië – Nieuw Guinea monument) bloemen leggen, zij hebben de monumenten geadopteerd. De Korenbloem heeft de Joodse begraafplaats geadopteerd en onze Joodse medeburgers geëerd met een herdenking op 29 april. En met groep 8 van de Gouden Emmer hebben we op 10 april een herdenkingstour gefietst in Raalte. Mooie initiatieven die ons helpen om te blijven herinneren en na te denken over vrijheid.

De jeugd moet onze vrijheid blijven herinneren en doorgeven. Ver van huis maar ook dichtbij. Ook in het klein: niet pesten, niet discrimineren, niet veroordelen, maar iedereen in zijn waarde laten. Jezelf kunnen zijn en de vrede bewaren. Ik ben dan ook heel blij om zoveel jongeren te zien.

Beste aanwezigen,

Ik dank u namens het gemeentebestuur dat u allen met zovelen bent gekomen, nabestaanden, veteranen, jeugdburgemeester en alle inwoners.

Ik wil afsluiten met de zinnen van Jan Willem Bartels die hij schreef op de dag van zijn bevrijding, vrijdag 13 april 1945:

Vanmorgen was nog alles rustig. Vader en ik zijn toen op verkenning uitgegaan, we wilden eens voorzichtig proberen om thuis te komen om te zien hoe het daar was. Toen we uiteindelijk thuis kwamen zagen we de Canadese soldaten al over de weg lopen. De tranen kwamen ons in de ogen van blijdschap. Na zoveel ellende en na bijna 5 jaar onder de druk van de Duitsers te hebben gezeten waren we nu opeens vrij. Dat woordje “vrij”, we kenden het bijna niet meer.”

Wie zijn ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst.”

Dank u wel.

Beste aanwezigen,

De schok en verontwaardiging over de terroristische aanslag op Charlie Hebdo die gisteren in Parijs plaatsvond is groot.

Ook wij voelen een grote betrokkenheid bij de slachtoffers, de Parijzenaren, de pers en de politie.

Tegelijkertijd voelen wij ook een grote betrokkenheid bij andere slachtoffers van intolerantie in andere delen van onze wereld, inclusief veel journalisten.

12 doden vanwege satire, 12 doden vanwege diepe intolerantie, twaalf doden......

Charlie Hebdo is een satirisch weekblad dat alleen prenten en strips publiceert. Harde, cynische en kritische cartoons gericht op alle autoriteiten en alle instituten: politici, bedrijfsleven, religies. Geen onderscheid.

Satire en kritiek. Belangrijk voor de democratie, belangrijk voor het scherp houden van allen aan de macht. Essentieel voor onze samenleving.

Deze aanslag is een directe aanval op de journalistieke vrijheid, op de vrijheid van meningsuiting, en dus een directe aanval op onze waarden en onze democratie.

De kracht van deze democratie, de kracht van deze vrijheid, en vooral de kracht van deze waarden, onze waarden, is echter onverwoestbaar.

Geen terreur kan deze kracht breken, geen terreur kan ons verdelen. We laten ons niet uit de tent lokken. Laten ons niet bang maken. We gaan niet denken in wij en zij, of in oorlogstermen. Onze saamhorigheid is te groot, onze solidariteit is te groot. De kracht van onze democratie is te groot.

Ik ben blij dat u hier, in deze Raadszaal, bijeen bent om deze solidariteit te tonen.

In het hart van onze lokale democratie. En met dit stille protest tonen we deze solidariteit en nemen we nadrukkelijk en eensgezind afstand van deze terreur.

Dank daarvoor.

Op zo’n moment van hevige emotie is het goed om aan Art. 1 van de grondwet te memoreren. Het artikel dat ook in onze hal van het Gemeentehuis hangt:

“Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.”

Laten we dit artikel ook nu ter harte blijven nemen.

Dank u wel.

Een gelukkig nieuwjaar!

Leuk om u in grote getalen te mogen verwelkomen voor de Raalter nieuwjaarsreceptie. Ik hoop dat 2015 een mooi en positief jaar zal worden voor ons allemaal.

Het einde van 2014 is in ieder geval goed verlopen. Met veel gezelligheid in de dorpen van de gemeente, feesten in tenten en MFA’s. En veel jongeren die met veel plezier en binnen de regels met vuurwerk en carbid hebben geschoten. Een mooie traditie blijft zo in stand.

Met veel dank aan de politie, brandweer en de ambtenaren die dit allemaal in goede banen hebben geleid. En complimenten aan de inwoners, want heel veel vuurwerkrotzooi is alweer opgeruimd.

2014

2014 was een bewogen jaar, zowel hier als wereldwijd. Crises in Midden-Oosten. De verwoestende Ebola-ziekte in West-Afrika. Russische agressie tegen Oekraïne en het dieptepunt, het neerschieten van vlucht MH17. Nationale rouw, en veel verdriet over het verlies van dierbaren. Het leek of iedereen wel iemand kende aan boord van de MH17.

De impact van deze internationale ontwikkelingen wordt lokaal gevoeld, ook in Raalte. In individuele gezinnen of door sommige bedrijven in de agrarische sector die veel last ondervinden van de sancties tegen Rusland.

En in Raalte zelf: enkele bedrijven moesten sluiten waardoor mensen hun baan hebben verloren, huizen worden met veel restschuld verkocht of verkopen lukte helemaal niet. Maar ook verdriet voor familie en vrienden die ons zijn ontvallen.

Ook de gemeente moest een stap terugdoen in 2014, De tering moest naar de nering worden gezet door aanzienlijke bezuinigingen door te voeren. Dat heeft in 2014 stevige discussies opgeleverd vanwege vermindering van de steun op vele terreinen, uitstellen van enkele gewenste investeringen en het verlies van ambtelijke banen die mensen direct raken.

2014 was een bewogen jaar met ook veel mooie momenten.

Veel initiatieven die vanuit de samenleving, de gemeente of gezamenlijk tot resultaat hebben geleid.

• Hele mooie multifunctionele accommodaties, o.a. in Nieuw-Heeten en Lierderholthuis. Bedacht en ontwikkeld door de dorpen, voor de dorpen.
• Nieuwe scholen zijn af of in aanbouw. Kinderen gingen gisteren naar twee nieuwe gebouwen.
• De plannen voor het oude gemeentehuis in Heino zijn voltooid en we gaan een nieuwe fase van uitvoering in.
• SallandGlas, een bewonersinitiatief binnen de gemeenten Raalte, Olst-Wijhe en Deventer, heeft veel meters gemaakt om het buitengebied van Salland te voorzien van glasvezel. Heel belangrijk, en vooral ook dat de bewoners zich vast aanmelden bij Salland Glas.
• Het sportbedrijf staat vanaf 1 januari op eigen benen en de voorbereiding van de Nieuwbouw Tijenraan is bijna voltooid.
• OZOverbindzorg haalt de landelijke pers als innovatief antwoord op de veranderingen in de zorg. Ik hoop van harte dat het zich verspreid als een olievlek in Salland.
• Duurzaamheid blijft belangrijk en de zonnepanelen op het gemeentehuis komen er. Er zijn 72 leningen aangevraagd bij het energieloket voor duurzame investeringen en de gemeente faciliteert de ontwikkeling van het energiepark Heeten.
• De N35 krijgt een opknapbeurt en hopelijk nog meer dan dat.
• In Raalte is gestart om gezamenlijk een nieuw centrumplan te ontwikkelen om weer te komen tot een bruisend hart van het dorp.
• Over het hospice en het laatste tentfeest is al zoveel gezegd maar daarom niet minder mooi
• En vvHeino is gepromoveerd naar de Eerste Klasse. Dat kan ik dan weer niet laten als oud-speler.

Allemaal voorbeelden van de kracht van Raalte, van de positiviteit van Raalte, van de vooruitgang in Raalte.

En het gaat ook langzamerhand weer beter met Nederland, met Salland. Kleine lichtpuntjes voor ondernemers, voor werkzoekenden, voor de woningmarkt. Lichtpuntjes om aan vast te houden in 2015.

2014 was ook politiek bewogen.

Verkiezingen in 2014. U heeft gesproken. Een nieuwe raad is geïnstalleerd. Een nieuw college gevormd. Nieuwe hoop op verandering, nieuwe hoop op voorspoed, nieuwe hoop op een bloeiend Raalte.

Dat is de ambitie, dat is waarvoor de politici, bestuurders en ambtenaren zich elke dag weer inzetten. Niet voor zichzelf, niet voor het gemeente huis, maar voor u, de inwoner, het bedrijf, de stichting of het feest. Voor uw wensen, uw ambities, uw zorgen.

Om de kansen die er zijn te verzilveren is constante aandacht, koestering en vernieuwing nodig. De samenleving verandert, en de overheid moet mee. De burger moet voorop staan. Het initiatief voor beleid en uitvoering moet veel meer bij de inwoners worden neergelegd. De vitaliteit en veerkracht van de Raalter samenleving is enorm. Laten we daar dan ook gebruik van maken.

Deze ambitie moeten we in 2015 gaan realiseren. Een nieuw jaar met nieuwe energie. 2015 is het eerste volle jaar van deze gemeenteraad, het eerste volle jaar van dit college, het eerste volle jaar van mijn termijn als burgemeester en gemeentesecretaris.

Samen met u gaan we het verschil maken. Hoe dit er precies uit gaat ziet gaan we samen ontdekken. Hiervoor bestaan geen blauwdrukken, maar genoeg goede voorbeelden in Raalte zelf en de rest van Nederland. Samen de schouders eronder, zoals dat altijd in deze regio is gebeurd. Stap voor stap, probleem voor probleem.

We moeten gewoon gaan beginnen, met vallen en opstaan. We zullen naar u luisteren. Improviseren, en experimenteren, successen vieren, en fouten maken en leren.

U zult het niet altijd eens zijn met ons of met elkaar. Maar de gemeente zal eerlijk zijn, de gemeente zal open zijn, en samen komen we eruit.
Verandering is mogelijk, verandering moet. Vandaag is het begin, de wens is er, de ambitie is er.

En het participeren kan op alle niveaus. Zoals jullie weten woon ik tijdelijk bij mijn moeder. En ik zat door mijn oude spullen te bladeren toen ik deze petitie tegenkwam.

Een petitie die luidt:” Burgemeester wij willen een crossbaan. Naast de boerderij waar de weg wordt doorgetrokken. En burgemeester hier zijn ook wat handtekeningen. Martijn Dadema, Anton Blom, Ronald in ’t Veld, Robin Slotman, Rene van de Dool, Jakob Lindhorst en Erwin (zonder achternaam).

Een petitie van 30 jaar geleden, van een paar jongetjes die woonden in de bouwput van Heino-Zuid die van een hoop zand graag een crossbaan wilden maken. De brief heeft de burgemeester nimmer bereikt want die lag tussen mijn spullen. Maar het idee bestond, en het initiatief bestond. Dat kunt u vast beter dan deze 7 jongens van 8 jaar.

Beste aanwezigen,

2015 begint ook bijzonder.

Want per 1 januari is de gemeente verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de ondersteuning van de inwoners van Raalte: de zorgtaken uit de WMO, de jeugdzorg en de participatiewet.

De gemeente is de meest nabije overheid, is daardoor beter in staat om zorg op maat te bieden. De zorg wordt effectiever en efficiënter.

Maar dat betekent veel veranderingen in korte tijd, veel discussie in de media, veel vragen van mensen of hun zorg nog wel wordt geleverd. Ik snap deze vragen over zo'n belangrijke aspect in uw leven. Ik snap uw zorgen over de toekomst.

Ik kan u verzekeren dat in de afgelopen maanden door onze wethouders en ambtenaren keihard is gewerkt samen met onze partners in de zorg en met andere gemeenten om alles in goede banen te leiden.

De veranderingen zullen geleidelijk plaatsvinden, de continuïteit van de zorg voor iedereen is nu voor ons het belangrijkst. En mocht u problemen ondervinden dat kunt u aankloppen bij het Sociaal-loket of het Centrum voor Jeugd en Gezin en wordt u verder geholpen.

In Raalte valt niemand tussen wal en schip, in Raalte wordt niemand vergeten, wij zijn er voor wie ons nodig heeft.

Beste aanwezigen,

Ik wil graag positief eindigen, want Raalte heeft zoveel te bieden, kent zoveel activiteit, heeft een leuke en actieve bevolking, ligt in een prachtige omgeving.

Veel waar voor je geld. Ik zou graag dit positieve beeld meer zien. Dus een oproep om uw mooie voorbeelden uit de gemeente te laten zien op Twitter met de hashtag #mooiraalte. En ik zie mensen verschrikt kijken, maar natuurlijk kan het ook #mooimarienheem, #mooilaagzuthem, of #mooibroekland zijn.

Raaltenaren zijn trots op hun afkomst en omgeving. Laat dat ook zien.

Dank u wel.

En dan nu dames en heren wil ik graag overgaan tot de uitreiking van het Goudhaentje 2014.

De jury bestaande uit: Geert Hannink, Ellis Fleer, Guus Temmink, Harrie Kiekebosch en Herman Strijdveen hebben onder aanvoering van mijzelf als onafhankelijk voorzitter gekozen.

Gekozen voor :

• Een prestatie van één persoon of een groep personen,
• Een persoon of groep die uit de Gemeente Raalte komt
• Een prestatie op sportief, cultureel, maatschappelijk of ander terrein
• Een prestatie met landelijk positieve aandacht voor de gemeente Raalte

Dat zijn de criteria om in aanmerking te komen. En daar voldoet de winnaar van het Goudhaentje zeer zeker aan.

Wat wordt genoemd door jury, pers en inwoners:

Het gebruik van een speciaal, eenvoudig computerprogramma maakt het mogelijk alle mensen die betrokken zijn bij de zorgvrager (familie, thuiszorg, (para)medici) met elkaar te laten communiceren en om de zorg af te stemmen. Iedereen die van de zorgvrager toestemming krijgt, kan de voortgang van de zorg inzien en daaraan bijdragen.

Het is innovatief, het gaat om ict-oplossingen, het vergroten van zelfredzaamheid van ouderen, het is een communicatie- en coördinatieplatform, het zorgt voor het optimaliseren van de samenwerking tussen cliënt, mantelzorger en professional en tussen professionals onderling, het kunnen communiceren op probleemniveau met de juiste persoon op het juiste moment

Zorgbehoevenden kunnen langer thuis blijven wonen en er is grote belangstelling voor het systeem vanuit omliggende gemeenten, de regio, de provincie en landelijk.

Kortom dames en heren, wie is het Goudhaentje 2014?

Goudhaentje 2014 is geworden het virtueel verzorgingshuis OZO-verbindzorg.

Mag ik Cindy Hobert vragen of zij namens de OZOverbindzorg de prijs in ontvangst wil nemen.

Dank u.

Ik ben Raalte opnieuw aan het ontdekken, de laatste paar weken. Ik rij alweer dagen langs de N35 door de winterse kou en regen, en zie de jeugd zwoegen tegen de wind in. Dat roept gelijk beelden op aan mijn zes jaar lange fietstocht van Heino naar het toenmalige FRC.

Ik ben blij dat ik nu lekker warm in de auto zit, maar de vele fijne herinneringen komen ook boven. Hoe vaak zat ik niet op die fiets naar Raalte, naar school, maar ook naar de Stöppelhaene, de tentfeesten in de omgeving, Broekland, Luttenberg, Lierderholthuis, Mariënheem of naar het toenmalige Oosterlaar. Duizenden kilometers moeten het zijn geweest.

Op de fiets, of gewoon in de auto om een potje te voetballen tegen SV Raalte, Rohda, Nieuw Heeten of Heeten, en verder weg. Of op bezoek bij vrienden en bekenden rondom Laag Zuthem. Veel goede herinneringen. En vandaag komt er een bij, een hele bijzondere.

Beste inwoners van de gemeente Raalte, leden van de Raad, Commissaris van de Koning, gewaardeerde collega’s, en leden van het College, en natuurlijk lieve familie en vrienden.

De belofte is afgelegd, de ketting hangt om. De nieuwe burgemeester van Raalte is er.

Ik wil allereerst de Raad danken voor het zeer integere proces; de unanieme voordracht door vertrouwenscommissie en het unaniem overnemen daarvan door de gehele Raad. Ik wil ook de commissaris en haar kabinetschef bedanken voor het gestelde vertrouwen, en dat u heeft gemeend dat ik geschikt ben voor deze functie. Ik dank u voor uw hele aardige woorden van zojuist. Ik kijk zeer uit naar onze samenwerking.

Dat geldt ook voor de andere sprekers vandaag, de heer Wagenmans, de heer Schokker en de heer Heidema. Ik voel me door uw woorden zeer welkom in de Raad, B&W en de regio.
En tenslotte dank ik natuurlijk Minister Plasterk en Zijne Majesteit de Koning voor de bevestiging van mijn voordracht.

Een speciaal woord van dank is er uiteraard voor mijn voorganger, Piet Zoon, die toevallig vandaag ook jarig is. Piet, van harte gefeliciteerd. Piet Zoon heeft de rust teruggebracht in bestuurlijk Raalte. Zich met ziel en zaligheid ingezet voor de gemeente en inwoners, en speciaal voor het merk Salland. Een stevige basis waarop ik kan voortbouwen. Veel dank Piet voor de enorme inzet en resultaten die zijn behaald, en geniet van de nieuwe avonturen die gaan komen.

Raalte is een prachtige gemeente met negen unieke dorpen met veel actieve burgers die graag de mouwen opstropen, naar elkaar omkijken. Deze “can do” mentaliteit en de onderlinge kameraadschap en solidariteit is iets om trots op te zijn. Ik heb zelfs vanuit Den Haag genoten van alle acties voor het nieuwe hospice.

Raalte heeft zoveel te bieden. De kwaliteit van leven is hoog, de dienstverlening is goed, het openbare leven bruist met vele jaarlijkse feesten en festivals, muziek, cultuur, carnaval, sport. En natuurlijk een prachtige landelijke omgeving waar het heerlijk recreëren is, maar toch centraal in Nederland.

Veel inwoners zijn erg tevreden en wonen graag in de gemeente. Wie wil daar geen burgemeester van zijn? Ik in ieder geval wel.

Beste aanwezigen,

Met mijn belofte van vandaag en deze ketting om mijn nek eindigt ook mijn leven als diplomaat. Een leven waar ik ben ingerold via mijn studie en regelmatige verblijven in het buitenland. Een leven dat mij en mijn gezin heeft gebracht naar Kenia en New York. Een leven dat zich baseerde op de wens om de wereld een klein beetje beter te maken, elke dag, met kleine stapjes.

Die wens, om de wereld beter te maken, komt sterk voort uit de inspiratie die ik van mijn ouders en familie heb meegekregen. Solidariteit, open blik op de wereld, niet bang voor het onbekende, nieuwsgierig naar nieuwe kennis en plekken. Met een voorbeeld functie van ooms en tantes die studeerden in het verre Amsterdam en Utrecht. Allemaal inspiratie die hebben gemaakt wie ik ben. En ik ben heel blij dat vandaag veel familieleden, inclusief mijn oma van 95, hier zijn.

De plek verandert nu, maar deze inspiratie blijft, want ook hier weer zal ik proberen om de wereld elke dag een beetje beter te maken.

Ik hoop dat u merkt dat ik met heel veel plezier en heel bewust terugkeer naar mijn roots.

Ik neem ook wat mee van mijn omzwervingen. Een frisse blik op het openbaar bestuur, de politieke verhoudingen en de rol van de overheid richting de samenleving. Van een kleine radar in een grote wereld naar een grote radar in een kleinere wereld. Met de ambitie om het verschil te gaan maken samen met de inwoners, de Raad, het College en de ambtenaren, zowel door de burger voorop te zetten als bestuurlijk te vernieuwen.

Ambities die ook heel helder te lezen stonden in de profielschets die de Raad had opgesteld voor hun nieuwe burgemeester. Ambities die ook terug zijn te vinden in het collegeakkoord. Ambities die ik sterk proefde in mijn informele gesprekken met alle Raadsfracties vorige week.

Een gedeeld gevoel van urgentie om de gemeente op een positieve en zichtbare manier neer te zetten in de Raalter samenleving.

En dat is heel erg terecht. De gemeente wordt niet voor niets vaak ook ‘de eerste overheid’ genoemd. Logisch. De gemeente is de overheid die alle burgers kennen, te maken mee hebben, tegen aanlopen, blij mee zijn of juist helemaal niet. Het is de overheid die moet proberen aansluiten bij de gezamenlijke wensen en dromen van haar inwoners. Maar ook een overheid waar de komende jaren veel zal gaan veranderen. Dat brengt veel uitdagingen, maar ook enorme kansen om het anders, beter te doen.

De burger verdient dat. Bedrijven en instellingen verdienen dat. Raalte verdient dat.

Om de kansen die er zijn te verzilveren is constante aandacht, koestering en vernieuwing nodig. De samenleving verandert, en de overheid moet mee. De burger moet voorop staan. Het initiatief voor beleid en uitvoering moet veel meer bij de inwoners worden neergelegd. Ik noemde al de vitaliteit en veerkracht van de Raalter samenleving. Die is enorm. Laten we daar dan ook gebruik van maken.

Deze verandering gaan we gezamenlijk vorm geven in de komende jaren. Over enkele jaren moet de relatie tussen de gemeente Raalte en de inwoners aanzienlijk zijn veranderd. Hoe dit er precies uit gaat ziet gaan we samen ontdekken. Hiervoor bestaan geen blauwdrukken, maar genoeg goede voorbeelden in Raalte zelf en de rest van Nederland.

De gemeente moet hiervoor in contact staan met inwoners, bedrijven en instellingen om dit vorm te geven. Veel gesprekken die ik ook zelf wil gaan voeren met allerlei mensen op allerlei plekken in Raalte. Nodig mij me vooral uit. Ik kom graag langs om te zien wat u drijft, waar u trots op bent of waar u enorm van baalt.

We moeten gewoon gaan beginnen, met vallen en opstaan. Improviseren, en experimenteren, successen vieren, en fouten maken en leren. Raalte is daar klaar voor.

Bij deze ambities hoort ook een bestuursstijl gekenmerkt door openheid, toegankelijkheid, integriteit, en ontspanning. Vertrouwen geven, en loslaten.

Ik zal als burgemeester deze waarden uitdragen, en ik wil het voorbeeld geven. Ik zal anderen aansporen dat ook te doen. Een open en moderne bestuurscultuur maken we namelijk met z’n allen, die bouwen we langzaam maar gestaag verder op.

Contact is daarbij essentieel.

Zeggen wat de gemeente zoal doet, informeren over de stand van zaken, en resultaten laten zien. Maar niet alleen brengen, juist ook veel halen door het gesprek aan te gaan. Luisteren naar verwachtingen, communiceren met inwoners.

Door direct contact, en via de media. Een vernieuwde website, sociale media als twitter en facebook, maar ook oude vertrouwde nieuwsbrieven of bijeenkomsten.

Wat mij betreft door alle delen van bestuurlijk Raalte: alle politici, alle bestuurders en alle ambtenaren. Meer dan 300 ambassadeurs voor deze prachtige gemeente. 300 ambassadeurs die zich met passie inzetten voor de inwoners van Raalte. 300 kansen voor dialoog.

Beste aanwezigen,

Een nieuwe relatie tussen burger en overheid, en een bestuurscultuur gericht op de toekomst vorm geven is niet zo maar geregeld. Ik ben echter heel positief gestemd, want de Raalter samenleving is heel actief, heel betrokken en heel vitaal.

Initiatieven genoeg, mondige burgers genoeg, capabele politici, bestuurders en ambtenaren genoeg en dus kansen voor positieve verandering genoeg. Ik heb er zin, ik zal het voortouw nemen, maar we gaan het echt samen doen.

Beste aanwezigen,

Dit hele verhaal had ik niet kunnen houden als uw Raad niet het vertrouwen in mijn kandidatuur had uitgesproken.

Ik zal uw voorzitter zijn. Ik zal mijn uiterste best doen om de Raad adequaat, met humor en prikkelend, soms streng en maar ook integer en rechtvaardig voor te zitten. Ik kijk uit naar een goed politiek debat dat respectvol is, en op de hoofdlijn. Een debat dat duidelijk maakt waar de verschillende fracties voor staan, maar ook leidt tot zorgvuldige en efficiënte besluitvorming.

Uw wens om bestuurlijk te gaan vernieuwen heb ik ook goed gehoord. Dat wordt zoeken naar nieuwe vormen van politiek bedrijven, een herijking van de bestuurlijke cultuur en de Raad gaan inpassen in de nieuwe rol van de gemeente. Dat lijkt een mooie uitdaging voor de nieuwe burgemeester. Maar ik ben vooral benieuwd naar uw ambities, uw ideeën en uw suggesties voor deze vernieuwing, want het is uw Raad.

Ik ga afsluiten. Dat wil ik doen door de mensen die het dichtst bij me staan te bedanken.

Mijn enorme dank aan mijn moeder Heleen, mijn zusjes, Hester en Mieke, en hun partners en kinderen. We hebben door weer en wind een hele stevige band opgebouwd. Een band die sterk is, op onze eigen manier vorm krijgt, maar die de geborgenheid heeft gegeven om nieuwe avonturen aan te gaan en te weten dat er altijd een thuis is.

En natuurlijk zit ik vandaag hier niet alleen, maar samen met mijn hele gezin. Saskia, Jesse en Eli, de drie meest belangrijke personen in mijn leven. De drie personen met wie ik de wereld over ben gezworven, vele fantastische moment heb gekend, en met wie ik dit nieuwe avontuur aan ga. Een fijner gezin is niet mogelijk.

Eli, Jesse, sorry dat ik de belofte breek om niet meer te gaan verhuizen uit Den Haag, maar ik hoop dat de ketting een beetje staat. Dat we ook hier allemaal veel plezier zullen hebben. Ik heb hier vroeger altijd fijn gehad en weet zeker dat jullie dat ook vinden.

Lieve Sas, fijn dat ik naast je mag zitten, niet alleen hier, maar altijd.

Beste aanwezigen,

Dank voor uw hartverwarmende interesse in mijn installatie. Ik hoop u zo snel mogelijk te leren kennen. Ik heb er zin in, en ga vanaf nu samen met u hard aan de slag voor een nog mooier Raalte!

Bedankt.