Wat doet de gemeenteraad?
Als volksvertegenwoordiging van de Veldhovenaren stelt de gemeenteraad de hoofdlijnen van het beleid vast en controleert het college van burgemeester en wethouders. Het college van burgemeester en wethouders is het dagelijks bestuur van de stad en voert het beleid uit. Er is dus een duidelijke rolverdeling tussen de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders. Deze rolverdeling is vastgelegd in de wet.
De burgemeester is zowel voorzitter van de gemeenteraad als van het college van B en W.
Kaders stellen, controleren en volk vertegenwoordigen
De gemeenteraad heeft een drietal hoofdtaken:
- optreden als volksvertegenwoordiging.
- bepalen van de hoofdlijnen van het gemeentelijk beleid;
- controleren van het college van burgemeester en wethouders;
Volk vertegenwoordigen
De raad vertegenwoordigt de inwoners van de gemeente Veldhoven. Zo kan de raad kijken of er draagvlak is voor een besluit. Raadsleden doen dat bijvoorbeeld door te praten met bewoners, verenigingen en ondernemers. Ook kunnen ze met de eigen achterban praten. Door de volksvertegenwoordigende rol betrekt de raad de (mening van) bewoners bij de politieke besluitvorming. De informatie die de raadsleden zo opdoen, kunnen ze gebruiken om aan te geven hoe het besluit er uit moet komen te zien (kaderstelling).
Kaders stellen
De gemeenteraad stelt financiële en beleidsmatige kaders. Deze kaders zijn opdrachten aan het college van burgemeesters en wethouder. Het college van burgemeester & wethouders moet in de uitvoering binnen deze kaders blijven. Het stellen van financiële kaders (ook wel het budgetrecht) houdt in dat de gemeenteraad besluit hoeveel geld waaraan wordt besteed. Op hoofdlijnen stelt de raad ook kaders voor het beleid dat de gemeente voert. Hiernaast stelt de gemeenteraad verordeningen (gemeentelijke regelgeving) en bestemmingsplannen vast. Een besluit wordt genomen als de meerderheid van de gemeenteraad het erover eens is.
Controleren
Het is belangrijk dat de gemeenteraad kan zien of het college van burgemeester en wethouders de opdrachten van de gemeenteraad op een doelmatige en rechtmatige manier uitvoert. Dit is de controlerende rol van de gemeenteraad. Deze controle kan onder andere door vragen te stellen aan het college van burgemeester of wethouders of met het jaarrekening van de gemeente. Ook met tussentijdse rapportages en evaluaties is bijvoorbeeld te zien hoe het met de uitvoering van een opdracht gaat. Verder heeft de raad het recht van onderzoek (lokale parlementaire enquête) en voert de Rekenkamercommissie onderzoek uit.
Politieke instrumenten
De gemeenteraadsleden kunnen verschillende instrumenten gebruiken om hun taken uit te voeren:
- Zelf met een idee voor beleid komen (initiatiefvoorstel).
- Aanpassing van een raadsvoorstel indienen (amendement).
- De gemeenteraad over een bepaald onderwerp een standpunt laten innemen (motie).
- Verzoek indienen om vragen te stellen over een onderwerp dat niet op de agenda van de raadsvergadering staat (recht van interpellatie).
- Een zogeheten actualiteitendebat aanvragen (spoeddebat) over een actuele kwestie op momenten tussen raadsvergaderingen in.
- Schriftelijke vragen aan het college van burgemeester en wethouders stellen (vragenrecht).
- Meer informatie over een onderwerp aan het college van burgemeester en wethouders vragen (recht van inlichtingen).
- Verzoek indienen om onderzoek naar een onderwerp te doen (recht van onderzoek).
- Het recht om te bepalen hoeveel geld er voor welk plan of beleidsonderwerp beschikbaar komt (budgetrecht).