Beiaardier van Elburg

Wekelijks, tijdens de markt in Elburg, neemt er iemand plaats in het hoogste kamertje van de stad. De beiaardier bespeelt dan het carillon in de toren van de Grote Kerk. Hij is onzichtbaar, maar het geluid van de klokken maakt duidelijk dat hij aan het spelen is. Maar wie is onze beiaardier? Martien van der Knijff stelt zich graag aan u voor.

"In mijn dorp waar ik geboren ben, speelde het carillon altijd vrolijke melodieën, vlak voor het heel- en halfuur. Dan sloeg de grote klok een aantal slagen om de tijd aan te geven. De grote klok werd elke middag om 12.00 uur geluid. Om de luidklok te stoppen mochten wij aan het touw hangen. Dat waren mijn eerste ervaringen met klokken.

Later, toen ik “Orgel” ging studeren aan het Conservatorium van Rotterdam, kreeg ik les op het orgel van de Grote Kerk in Dordrecht. Aan het einde van de les, als ik buiten de kerk kwam, begon de beiaardier te spelen. Dit trok steeds meer mijn aandacht. Na informatie te hebben ingewonnen over studie mogelijkheden ben ik “Beiaard” gaan studeren aan de Nederlandse Beiaardschool, een opleiding binnen het Conservatorium van de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht.

Na het afstuderen in 1990 ben ik beiaardier van Hasselt geworden. Later kwamen daar Katwijk aan Zee, Hattem en Elburg (1995) bij. En sinds juni 2010 speel ik op het carillon van ’s Heerenloo, Apeldoorn.

Het carillon is een echt “Lage Landen” instrument. Al sinds de 17e eeuw spelen er carillons (Frans), klokkenspelen (Nederlands) of beiaarden (Vlaams) in de dorpen en steden van Nederland en Vlaanderen. Om zo te zeggen: de “Lage Landen” zijn het Mekka voor de Beiaardcultuur. Toen de Italianen in de 18e eeuw in Nederland kwamen en de steden bezochten, zeiden ze: in Nederland zingt de tijd! Niet alleen via een speeltrommel of carilloncomputer klinkt er (automatische) klokkenmuziek, ook via het stokkenklavier maakt de beiaardier fraaie beiaardmuziek. Het instrument is eigenlijk een beetje tegendraads. De melodie speel je altijd in de kleine klokjes die veel zachter klinken dan de grote klokken. Dus moet je als beiaardier hier goed rekening mee houden door regelmatig de melodie in de basklokken, de grote klokken, te spelen. In Elburg zijn de kleine klokjes in de meerderheid waardoor het instrument erg zacht klinkt in de stad. Uitbreiding met grotere klokken maakt dat de melodie beter te horen is.

Door middel van de vuisten, gespreide handen aan het klavier en met de voeten in het pedaal kunnen we prachtige muziek maken. Aan de toets zit een draad naar de klepel in de klok. Hierdoor kun je de toets hard en zacht aanslaan, zoals bij een piano. Op het carillon van Elburg speel ik vooral de bekende liederen zoals het Nederlandstalige lied, kerst- sint-passie-paas-pinksterliederen, bekende klassiekers, een vleugje Rieu, evergreens, meezingers, vaderlandse liederen enz. Er zit wel een beperking op het repertoire: Hardrock, Heavy metal en andere harde muziek gaat niet lukken. De muziek moet wel een melodie hebben. Het lijkt me leuk om meer contact te hebben met de inwoners van de stad. Er is altijd ruimte voor een verzoeknummer tijdens de bespelingen op de dinsdagochtend van 10.00 tot 11.00 uur tijdens de markt. Wie heeft er een idee?"

Martien van der Knijff
www.beiaardiermartien.nl