Bosch en Duin

Bosch en Duin ligt in de gemeente Zeist, tegen Huis ter Heide. Er wonen ongeveer 2.500 inwoners.

De uitbreiding van het spoorwegennet heeft de groei van Bosch en Duin bevorderd. In 1863 werd de spoorlijn Utrecht-Amersfoort-Zwolle in gebruik genomen. In 1898 werd de spoorlijn Den Dolder-Baarn geopend en in 1901 werd de spoorlijn van Bilthoven op Zeist aangelegd. In 1907 werd de halte Bosch en Duin geopend en werd de kiosk die op Het Rond in Zeist stond overgeplaatst naar Bosch en Duin.

Villa's

Door de directe verbinding met de stad en de gunstige economische factoren in die tijd werd het lucratief om het bos en duingebied te ontsluiten en villa’s te bouwen. Op 6 oktober 1902 kregen de dames Royaards uit Utrecht de eerste bouwvergunning voor twee woningen en een stal. Op 29 januari 1902 werd de Maatschappij Bosch en Duin N.V. opgericht. Deze maatschappij kocht veel grond tussen de Amersfoortseweg en de huidige Paltzerweg. Aan de Duinweg, Mesdaglaan en later langs de Baarnseweg en Biltseweg tot aan de Vossenlaan kwamen grote villa’s die uitsluitend in de zomer werden bewoond. Nog steeds zijn deze woningen te herkennen aan de klassieke bouwstijl en het vele hout dat werd gebruikt.

In 1930 werd een grote reclamecampagne gevoerd voor de verkoop van vijftien bouwkavels in Bosch en Duin. Het grootste perceel had een oppervlakte van ruim 10 ha. Op elk perceel mocht slechts één huis worden gebouw. Ook mochten de volgende typen gebouwen op de verkochte terreinen niet gebouwd worden:

1. Arbeiderswoningen of huizen van minder dan vierhonderd gulden werkelijke huurwaarde.
2. Geneeskundige inrichtingen, kloosters, fabrieken, trafieken of inrichtingen, waartoe volgens de wet bijzondere vergunning van overheidswege moet verkregen worden.
3. Herbergen, kroegen, koffiehuizen, bierhuizen, logementen of zaken, waarvoor “verlof” vereischt wordt. Het houden van varkens is verboden.
4. De op den verkochten grond te stichten huizen moeten zoodanig worden gebouwd, dat zij ten minste twee verdiepingen boven den beganen grond hebben, met uitzondering van paardenstallen, koetshuizen, koetsiers- en tuinmanswoningen.’

Sanatoria

Mede dankzij de goede verbinding met de grote stad werden er in het bosrijke gebied bij Bosch en Duin ook sanatoria en vakantiekolonies gebouwd. Aan de Duinweg kwam het herstellingsoord ‘In de Dennen’ en vlak bij het station Bosch en Duin werd een villa gebouwd in opdracht van de Vereniging voor Gezondheidskoloniën voor Utrechtse kinderen. Uitgangspunt in die tijd was: ‘uit deze natuurbron van schoonheid en gezondheid zelfs de gedachte aan ziekte, welke toch eigenlijk onnatuurlijk is, weren.’
Titel van de brochure van de N.V. ‘Boekeldal’ was niet voor niets ‘Een woonidylle!’

Ondanks dat spoorweg en station zijn verdwenen heeft Bosch en Duin zijn eigen sfeer grotendeels kunnen behouden. Het is nog steeds een ruim opgezette buurt met veel grote villa’s en zorginstellingen in een bosrijke omgeving.

Aan de Baarnseweg staat buitenplaats De Horst. Het woonhuis is ontworpen door architect Karel de Bazel. Hier groeide Willem Oltmans op. De Horst is tegenwoordig een Rijksmonument. Een andere bekende inwoner van Bosch en Duin is natuurkundige en Nobelprijswinnaar Pieter Zeeman (1865-1943). In 1904 liet hij in Bosch en Duin een zomerhuis bouwen, Villa Zonnehof.

Links

• Belangenvereniging Bosch en Duin