Achtergrond afsluiting spoorwegovergang Dolderseweg voor autoverkeer

In november 2008 heeft de gemeenteraad onder een aantal voorwaarden besloten om de spoorwegovergang aan de Dolderseweg in Den Dolder om te vormen tot een overgang voor fietsers en voetgangers, in combinatie met een herinrichting van het centrumgebied. Ook besloot de raad tot een langzaamverkeerstunnel ter hoogte van de Tolhuislaan en een kortsluitroute (alternatieve route) voor het autoverkeer via de Nieuwe Dolderseweg.

Vervolgens heeft de gemeenteraad in oktober 2011 besloten de langzaamverkeertunnel zo snel mogelijk aan te leggen. Ook heeft de raad opdracht gegeven om te komen tot méér varianten voor de herinrichting van het centrumgebied. De raad heeft bovendien het college opdracht gegeven te onderzoeken hoe de meest veilige totale verkeerssituatie kan worden bereikt. Pas nadat de fietstunnel gereed is en de uitkomst van het verkeersveiligheidsonderzoek aan de raad is voorgelegd, start mogelijke de aanleg van de alternatieve autoroute, en de mogelijke gedeeltelijke sluiting van de spoorwegovergang. Dit staat vastgelegd in het raadsvoorstel en het amendement en dat is aangenomen.

Op deze pagina leest u de voorgeschiedenis van deze besluiten.

De aanleiding

De veiligheid van het spoor in Den Dolder is al jaren onderwerp van brede discussies. Rond 2001 heeft ProRail - de beheerder van het spoor - de gemeente Zeist hierover benaderd, omdat het door het ministerie van Verkeer en Waterstaat gevraagd was om de veiligheid van de overweg bij Den Dolder te vergroten. De reden hiervoor is, dat het een type overweg betreft dat gevaarlijker is dan de meeste andere typen overwegen. Bijvoorbeeld het feit dat de overweg dicht bij een station ligt, verhoogt de kans op risicovol gedrag: mensen worden verleid om nog snel, tussen de gesloten spoorbomen door, naar het station te lopen om hun trein te halen.

Tunnel onder spoorwegovergang

Na veel studie lagen er in 2005 een aantal varianten voor een tunnel onder de spoorwegovergang. Aanleg van een tunnel voor autoverkeer bleek niet realistisch. Om het hoogteverschil te kunnen overbruggen, is een helling van grote lengte nodig en in het aan het spoor grenzende winkelgebied is daarvoor geen ruimte.

Het meest haalbaar leek de eindvariant, met een langzaamverkeerstunnel ter plaatse van de spoorwegovergang in de Dolderseweg en een aanvullende nieuwe verbinding tussen Den Dolder Noord en Zuid voor motorvoertuigen via de Nieuwe Dolderseweg. Maar veel inwoners van Den Dolder, vooral ouderen, vonden deze oplossing sociaal onveilig.

Veilige fietsroute brede school

Toen bleek dat de oplossing nog een tijdje op zich liet wachten en de bouw van de nieuwe brede school eraan kwam, heeft de raad in 2006 een budget van 1 miljoen euro beschikbaar gesteld voor een veilige route van en naar de brede school De Schilden. De bedoeling was hiermee ter hoogte van de Tolhuislaan een tunnel onder de spoorlijn te realiseren. Nadat bleek dat een tunnel het drievoudige van het beschikbare budget zou gaan kosten, zou het bedrag gebruikt worden voor een brug over het spoor of een andere oplossing in overleg met de brede school. Dat werd uiteindelijk een veilige fietsroute, waartoe zo snel mogelijk overgegaan diende te worden.

Verdiept spoor

Vervolgens ontstond uit de samenlevingen van Den Dolder en De Bilt de werkgroep Verdiept Spoor De Bilt-Zeist. Deze adviseerde om het spoor ondergronds te maken. In deze werkgroep zaten ook bewoners en ondernemers uit Den Dolder. in 2007 is dit advies overgenomen door de gemeenteraad. Het ministerie stelde het hiervoor benodigde geld (een half miljard euro) in ieder geval tot 2030 niet beschikbaar. Daarop werd onderzocht hoe op korte termijn de veiligheid op een andere manier verbeterd kon worden, waarbij de raad een verdiept spoor op de lange termijn niet uitsluit.

Fiets- en voetgangerstunnel

Op basis van dat gegeven heeft het college begin 2008 de eindvariant uit 2005 aan de raad voorgelegd: een tunnel voor fietsers en voetgangers onder het spoor door ter plaatse van de spoorwegovergang in de Dolderseweg met een andere route voor het autoverkeer via de Nieuwe Dolderseweg. Na een extra gespreksavond (‘Ronde Tafel’) in februari 2008 is het voorstel met de langzaamverkeerstunnel in het centrum, ingetrokken. De tunnel met een opgang naar het station was in de ogen van veel inwoners van Den Dolder niet goed beloopbaar en niet sociaal veilig te realiseren. Ook werd geopperd de huidige overweg in stand te houden, met vervanging van de halve spoorbomen door dubbele spoorbomen. ProRail werkt hier niet aan mee omdat het de veiligheid niet daadwerkelijk vergroot.

Gelijkvloerse kruising voor fietser/voetgangers

In november 2008 volgde een nieuw raadsbesluit. Daarbij besloot de gemeenteraad dat de huidige spoorwegovergang wordt omgevormd tot een gelijkvloerse overgang voor voetgangers en fietsers. Ook besloot de raad dat deze omvorming moet worden gerealiseerd in samenhang met aanleg van een tunnel voor voetgangers en fietsers ter hoogte van de Tolhuislaan en aanleg van een nieuwe verbinding voor autoverkeer via de Andreas Foxlaan en de Nieuwe Dolderseweg. De tunnel en alternatieve autoroute worden bijna geheel betaald door ProRail, omdat ze het gevolg zijn van het afsluiten van de spoorwegovergang voor autoverkeer. Die afsluiting wordt uiteraard ook door ProRail betaald.
De spoorwegovergang wordt dus afgesloten voor autoverkeer. Daardoor, én door een veiliger vormgeving van de overgang voor langzaam verkeer, hebben verkeersdeelnemers veel minder mogelijkheden om tussen gesloten spoorbomen door te glippen.
Onderdeel van het raadsbesluit van november 2008 was ook, om de omvorming van de spoorwegovergang te combineren met de herinrichting van het centrumgebied. Voor deze herinrichting was al langere tijd geld gereserveerd, maar de uitvoering was uitgesteld in afwachting van een besluit over de spoorwegovergang.

Met de genoemde maatregelen en de herinrichting van het centrum beoogde de raad niet alleen een veiliger spooroverweg te realiseren: ze dragen ook bij aan meer duidelijkheid rond de verkeersstromen in het centrum.

Tunnel zo snel mogelijk, plus nader onderzoek

Vervolgens heeft de gemeenteraad in oktober 2011 besloten de langzaamverkeertunnel zo snel mogelijk aan te leggen. Ook heeft de raad opdracht gegeven om – in overleg met ondernemers en bewoners – te komen tot méér varianten voor de herinrichting van het centrumgebied. De raad heeft bovendien het college opdracht gegeven te onderzoeken hoe de meest veilige totale verkeerssituatie kan worden bereikt. Pas nadat de fietstunnel gereed is en de uitkomst van het verkeersveiligheidsonderzoek aan de raad is voorgelegd, start mogelijke de aanleg van de alternatieve autoroute via de Andreas Foxlaan, en de mogelijke gedeeltelijke sluiting van de spoorwegovergang. Dit alles staat vastgelegd in het raadsvoorstel en het amendement en dat is aangenomen (een amendement is een wijziging van het raadsvoorstel).

Afspraken met ProRail en Kompaan

Het college heeft in 2012 onderhandeld met ProRail en Kompaan Dollard over de aanleg van de tunnel. Kompaan Dollard is eigenaar van een stuk grond dat nodig is voor bouw van de langzaamverkeertunnel. De onderhandelingen met beide partijen gingen over de aankoop van de grond, de woningbouw die Kompaan Dollard naast de tunnel wil realiseren, financiering van de tunnel, planning, risico's en dergelijke). In februari 2013 heeft de gemeenteraad groen licht gegeven aan de afspraken die het college wil maken met ProRail en Kompaan Dollard. Momenteel lopen de voorbereidingen voor de bouw van de tunnel.

Voor meer informatie over het project, kunt u terecht op de beginpagina van project Centrum Den Dolder (Drieluik).